artykuły |
1.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Jarosław Olesiak
Jarosław Olesiak
The “Logic” of Aristotelian Causality:
An Analysis of the Genesis of Artifacts
„Logika” Arystotelesowskiej Przyczynowości
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
The present paper, taking as a point of departure Aristotle’s dispute with the ancient physicalists in Physics II.8-9 about the role of the final cause in nature, examines the context of the problem, his theory of the causes. Aristotle assumes an analogy between nature and craft and takes the production of artifacts to be paradigmatic. With these assumptions as guiding principles, the paper attempts to motivate his causal theory and propose what may be called a “logic” of the causes. It examines artefactual coming-to-be more closely, focusing on the aspects of Aristotle’s account that are highlighted in his explanation of natural coming-to-be: the basic character of the causes, the peculiar distinction between the causes and the accompanying the deeper coincidence among three of them, the complementarity between the final and moving causes, the nature and role of desire in coming-to-be, and the primacy of form. It introduces the notion of a trans-temporal objective whole and shows the need to consider the full whole — which includes the entire process of coming-to-be together with its source — as the proper context for a full understanding of coming-to-be. It also points out the importance of the distinction between the objective and subjective perspectives, especially useful in understanding final causality.
Spór Arystotelesa ze starożytnymi fizykalistami przekazany w Fizyce II.8-9 dotyczy roli przyczyny celowej w przyrodzie. W artykule analizowana jest arystotelesowska teoria przyczyn jako szerszy kontekst tego sporu. Przyjmując analogię między naturą a sztuką oraz uznając paradygmatyczny charakter tworzenia artefaktów, autor stara się uzasadnić arystotelesowską teorię przyczyn. Badanajest geneza artefaktów z punktu widzenia tych aspektów teorii Arystotelesa, które są wyróżnione w jego wyjaśnieniu naturalnego powstawania. Omawia się zasadniczy charakter każdej przyczyny, różnice między przyczynami oraz swoistą zbieżność między trzema z nich, komplementarność między przyczyną sprawczą a celową, naturę i rolę pragnienia w procesie powstawania oraz prymat formy. Wprowadza się pojęcie pełnego czasowego przedmiotu (trans-temporal whole). Wskazuje się na konieczność uwzględnienia pełnego przedmiotu - obejmującego cały proces powstawania, wraz z jego źródłem - jako stosowny kontekst dla właściwego rozumienia powstawania. Przedstawia się także rozróżnienie pomiędzy perspektywą obiektywną i subiektywną, którejest szczególnie przydatne w wyjaśnianiu przyczynowości celowej.
|
|
|
2.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Stanisław Janeczek
Stanisław Janeczek
Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym:
Z dziejow Komisji Edukacji Narodowej (cz. 1)
Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej - programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchuphilosophia recen- tiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
This paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It focuses on the educational reforms characteristic of the Age of the Enlightenment. In particular, it shows the specific character of the then philosophy and modern science that gradually liberated itself from the hegemony of philosophy. It pinpoints the spirit of utilitarianism that dominated at that time, and in its methodological aspect policy eclecticism. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would draw. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such approach was typical of reformed education in the Polish-Lithuanian Commonwealth by religious milieus, especially the Piarists and Jesuits. In the course of time empiristic epistemology became more and more popular and bore fruit in the form of phenomenalism which questioned the pursuit of philosophy maximalistically understood in the form of modern Christian Aristotelianism in the traditional school. Despite criticism of this model of education, the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
|
|
|
3.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Stanisław Janeczek
Stanisław Janeczek
Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym:
Z dziejow Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)
Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych.Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawiązywała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu arystotelizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowocowało ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeu- tycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjokratycznego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in education managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philosophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circumstances.Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiri- stic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
|
|
|
4.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Damian Maziarz
Damian Maziarz
U źrodeł myśli libertariańskiej
At the Sources of Libertarian Thought
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Artykuł traktuje o libertarianizmie, jego genezie, źródłach i odłamach. Jest to stosunkowo młody ruch ideowo-polityczny. Libertarianie szczególny nacisk kładą na prawa jednostki do własności prywatnej i indywidualizm. Mają krytyczny ogląd instytucji państwa, wyrażający się w postulacie radykalnego ograniczenia jego uprawnień (minarchizm) lub też jego demontażu (anarchokapitalizm). Minarchizm i anarchokapitalizm stanowią dominujące nurty współczesnego libertarianizmu. Minarchiści opowiadają się za tym, żeby kompetencje państwa zostały zawężone do minimum - powinno ono sprawować pieczę nad wymiarem bezpieczeństwa (wojsko, policja, sądownictwo) i całkowicie powściągnąć ingerencję w gospodarkę. Anarchokapitaliści z kolei stoją na stanowisku, że instytucja państwa powinna zostać zniesiona. Uznają oni bowiem, że nie sposób pogodzić wolności jednostki i prawa do własności prywatnej w ramach państwa - nawet takiego, którego władza sprowadza się do zawiadywania sektorami zaznaczanymi przez minar- chistów. Radykalni libertarianie spod znaku anarchokapitalizmu są zdania, że wszelkie uprawnienia państwa powinny zostać przekazane prywatnej inicjatywie.
In this paper the author presents the Libertarian Thought in the perspective of its genesis and interpretations. Libertarianism is an young ideological movement focused on rights of an individual (like the right to property). It has the critical attitude towards authority what is expressed in the postulate of radical limitation of its powers (Minarchism) or its dismantling (Anarcho-capitalism). In the approach of minarchists, the state have the only one responsibility: it should supervise on security dimension by management of armed forces, police and judiciary. Anarcho-capitalists claim that the institution of state should be abolished. They recognize the fact that there is no way to reconcile individual liberty and the right to private property within the state — even in situation where state is focused on dimension of security. Radical libertarians with anarcho-capitalist inclination maintain that all powers of the state should be transmitted to the private sector.
|
|
|
5.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Wiesław Galus
Wiesław Galus
Architektura świadomości:
Część III: Wola i sens istnienia
Architecture of Consciousness
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W części III przedstawiono motywacje do aktywności autonomicznego systemu inteligentnego w postaci bólu i przyjemności. Wskazano, ze kształtowanie zaawansowanych stanów świadomości takiego systemu wymaga innego rodzaju motywacji w postaci ciekawości i potrzeby zrozumienia. Przedstawiono neuronalne podłoże tych motywacji. Zaproponowano kompleksowy model umysłu świadomego, obejmujący wszystkie poziomy przetwarzania informacji. Przedstawiony model wyjaśnia główne cechy ludzkiej psychiki. Wyjaśnia, jak się tworzy świadomość refleksyjna i samoświadomość, jak umysł formułuje sens i cel swego istnienia, a także sens istnienia otaczającego go świata, w jaki sposób uzyskuje wolną wolę i jak może skutecznie działać dla dobra swojego i dobra świadomości osadzonej w neuronowych polach modelujących. Wyjaśnia, jak potrzeba rozumienia i potrzeba harmonii może tworzyć dobro i inne wartości etyczne. Jakie emocje kierujące umysłem mogą wyzwolić uczucia empatii i altruizmu. Wyjaśnia też, że dla spełnienia tych funkcji, dla nauczenia się wszystkiego, co dobre i moralne, niezbędne jest ciało i możliwość postrzegania oraz oddziaływania na otoczenie. To bezpośredni dowód na konieczność zjednoczenia ciała i ducha aby zaistniały intencjonalnie moralne byty samoświadome.
In the part three, motivations in the form of pain and pleasure for activity of intelligent autonomous system was discussed. It was also shown, that another kind of motivations in the form of curiosity and understanding instinct is necessary for advanced conscious state formation. Neural substrate for this motivations was indicated. Complex conscious mind model was proposed omnirelevant to all levels of information processing. The model explains major human psyche features. The sources of self-awareness and contemplative consciousness was shown and also described how the sense and goal of existence is formulated. It explains the way how free will can appear and how the mind can work effectively for self-interest and for favor of consciousness embedded in neural modeling fields. It was described how the understanding need and harmony necessity can create the good and another ethic value. How the mind driving emotions can generate empathy and altruism feelings. The model shows, that for all these functions, for learning what is good and moral, the body equipped with both, perception and impact on surrounding is necessary. This is direct evidence that unification of the soul and body is necessary for intentionally moral, self-aware being existence.
|
|
|
6.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Anna Dutkowska
Anna Dutkowska
Epistemologiczno-eksplanacyjny wymiar problemu niejęzykowych myśli w koncepcji Jose Luisa Bermudeza
Epistemological-Explanatory Dimension of the Problem of Non-Linguistic Thoughts According to José Luis Bermüdez
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Podejmując problem niejęzykowych myśli, Bermudez rozważa go przede wszystkim na dwóch płaszczyznach: epistemologicznej i eksplanacyjnej. Płaszczyzna epistemologiczna dotyczy tego, jak możliwe jest przypisywanie myśli do istot nieposługujących się językiem (dalej: NC) oraz czy możliwe jest poznanie treści niejęzykowych myśli. Do rozwiązania tego problemu Bermudez posłużył się koncepcją semantyki sukcesu, która umożliwia poznanie zawartości przekonań i pragnień oraz zastosowanie wyjaśniania psychologicznego. Płaszczyzna eksplanacyjna dotyczy natomiast takiej atrybucji myśli do NC, która odpowiednio wyjaśniałaby ich zachowanie. W tym celu Bermudez rozszerza pojęcie racjonalności do NC przez wyróżnienie jej różnych poziomów. Ponadto wyodrębnia protologikę, ukazującą, jak praktyczne rozumowanie może być przypisywane do NC. Główne zarzuty w stosunku do jego stanowiska dotyczą m.in. relacji między myśleniem a wnioskowaniem, stosowanej metodologii oraz rozszerzonego pojęcia racjonalności.
Bermudez considers the problem of non-linguistic thoughts on two dimensions: epistemological and explanatory. Epistemological dimension is how it is possible to assign thoughts to the non-linguistic creatures (hereinafter: NC) and whether it is possible to know the content of nonlinguistic thought. To solve this problem Bermudez applied success semantics to NC, which allows to know the contents of beliefs and desires and to use psychological explanation. The explanatory dimension relates to the attribution of thought to NC, which would explain their behavior. For this purpose, Bermudez extends the concept of rationality to NC by highlighting its different levels. In addition, he extracts protologic to show how practical reasoning may be assigned to the NC. The main complaints to his position are related to following factors: the relationship between thinking and reasoning, the methodology which is used by Bermudez and expanded concept of rationality.
|
|
|
tłumaczenia |
7.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
David Chalmers, Jacek Jarocki
David Chalmers
Matriks jako metafizyka
The Matrix as Metaphysics
view |
rights & permissions
| cited by
|
|
|
recenzje |
8.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Michał Tatarczak
Michał Tatarczak
Philosophy of Pseudoscience. Reconsidering the Demarcation Problem
Philosophy of Pseudoscience. Reconsidering the Demarcation Problem
view |
rights & permissions
| cited by
|
|
|
sprawozdania |
9.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 4
Rafał Charzyński
Rafał Charzyński
„Filozofia na uczelniach katolickich: Metafizyka i filozofia Boga”. Lublin, KUL, 18 maja 2015 roku
„Filozofia na uczelniach katolickich: Metafizyka i filozofia Boga”. Lublin, KUL, 18 maja 2015 roku
view |
rights & permissions
| cited by
|
|
|
debate on alexander r. pruss’ one body |
10.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Alexander R. Pruss
Alexander R. Pruss
One Body: Overview
Jedno ciało: Przegląd treści
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
I offer a reading of my book One Body on Christian sexual ethics as an application of Inference to Best Explanation based on theological and philosophical data.
W niniejszym artykule proponuję odczytanie mojej książki One Body, dotyczącej chrześcijańskiej etyki seksualnej, jako przykładu zastosowania wnioskowania do najlepszego wyjaśnienia wspartego przesłankami z zakresu teologii i filozofii.
|
|
|
11.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Mark C. Murphy
Mark C. Murphy
Pruss on the Requirement of Universal Love
Pruss o wymogu powszechnej miłości
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Throughout his excellent book One Body, Alex Pruss relies upon the view that there is a requirement of universal love: each and every one of us is required to love each and every one of us. Although he often appeals to revealed truth in making arguments for his various theses, he supports the requirement of universal love primarily through a philosophical argument, an argument that I call the “argument from responsiveness to value.” The idea is that all persons bear a sort of nonrelational value, and because this value gives every agent reasons to respond to it positively, each and every person is bound to love each and every person. The aim of this paper is to criticize this argument. Pruss’s argument has two important gaps, one concerning the sort of reasons that the value of persons gives and one concerning whether the required response is the response of love.
W swojej znakomitej książce One Body Alexander Pruss opiera się na przekonaniu, że istnieje wymóg powszechnej miłości: wszyscy jesteśmy zobowiązani do wzajemnej miłości. Zawarte w niniejszej pracy tezy Pruss w dużej mierze uzasadnia, odwołując się do prawdy objawionej, mimo to wymóg powszechnej miłości wzmacnia argumentacją filozoficzną. Ten sposób argumentacji nazywam „argumentem z wrażliwości na wartość”. Jego podstawą jest przekonanie, że wszyscy ludzie posiadają pewien rodzaj wsobnej wartości, która to wartość dostarcza wszystkim innym podmiotom racji, aby odpowiedzieć na nią pozytywnie, stąd każdy człowiek jest zobowiązany do miłości drugiego człowieka. W niniejszym artykule dyskutuję z tym argumentem, zwracając uwagę na jego dwie istotne słabości: pierwsza z nich dotyczy tego, jakiego rodzaju racji dostarcza wartość osoby, a druga tego, na ile odpowiedź na ową wartość musi być odpowiedzią miłości.
|
|
|
12.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Charles Taliaferro, Benjamin Louis Perez
Charles Taliaferro
Feel the Love!:
Reflections on Alexander Pruss’ Essay in Christian Sexual Ethics
Poczuj miłość!
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Throughout his excellent book One Body, Alex Pruss relies upon the view that there is a requirement of universal love: each and every one of us is required to love each and every one of us. Although he often appeals to revealed truth in making arguments for his various theses, he supports the requirement of universal love primarily through a philosophical argument, an argument that I call the “argument from responsiveness to value.” The idea is that all persons bear a sort of nonrelational value, and because this value gives every agent reasons to respond to it positively, each and every person is bound to love each and every person. The aim of this paper is to criticize this argument. Pruss’s argument has two important gaps, one concerning the sort of reasons that the value of persons gives and one concerning whether the required response is the response of love.
Pruss rozwija filozofię miłości, na której gruncie (właściwie) traktuje miłość w kategoriach dobroczynności (rozumianej jako odpowiedź na dobro ukochanego) i miłości jednoczącej (pragnienie bycia przy ukochanym). Tym niemniej Pruss podkreśla charakter miłości w kategoriach działania i motywacji, a nie w kategoriach uczuć. Uważamy, że odczuwanie odpowiednio przyjemności z powodu (stosownego) dobra i cierpienia wobec choroby (nieuzasadnionego cierpienia), które go spotyka, są istotnymi elementami ludzkiej miłości. Kwestionujemy zaproponowaną przez Prussa interpretację przypowieści o dobrym Samarytaninie. Na zakończenie odnosimy się do Prussa ujęcia miłości własnej, które uważamy za pouczające (Franciszek powinien sam siebie darzyć miłością, ponieważ jest tego wart), choć niezupełne (osoba, którą jest Franciszek, powinna kochać samą siebie, nawet jeśli nie jest świadoma bycia Franciszkiem). Ostatni punkt wiąże się z afirmacją istoty (haecceitas) miłości.
|
|
|
13.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
N.N. Trakakis
N.N. Trakakis
What’s Love Got to Do with It?
Co miłość ma z tym wspólnego?
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
This paper contests an important assumption guiding Alexander Pruss’ One Body, that marriage is intimately connected with love, including romantic love. This assumption, I argue, is the product in part of a distinctively modern understanding of marriage. To show this, Pruss’ position is set against the premodern, and in particular the Byzantine Christian, view and practice of marriage, where marriage was not grounded to any significant extent on (romantic) love. Finally, some indication is provided as to why romantic love was disassociated from marriage in medieval Christian culture.
W artykule polemizuję ze stanowiącym osnowę publikacji Alexandra Prussa One Body zasadniczym założeniem, że małżeństwo jest ściśle związane z miłością, w tym z miłością romantyczną. To założenie, jak argumentuję, wypływa po części z wyraźnie współczesnego rozumienia małżeństwa. Pokazuję, że w tym względzie stanowisko Prussa kłóci się z poglądem na małżeństwo i praktyką małżeńską z czasów przednowoczesnych, w szczególności z ujęciem chrześcijańskim okresu Cesarstwa Bizantyńskiego, gdy małżeństwo nie opierało się na miłości (romantycznej). Wreszcie podaję pewne przykłady, które pokazują, dlaczego w średniowiecznej kulturze chrześcijańskiej romantyczna miłość nie była związana z instytucją małżeństwa.
|
|
|
14.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Christopher Hamilton
Christopher Hamilton
Alexander Pruss on Love and the Meaningfulness of Sex
Alexander Pruss o miłości i znaczeniu seksualności
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
In this essay I explore Alexander Pruss’ conceptions of love and sexual desire. I argue that he fails to provide a convincing account of either and that one reason for this is that he ignores far too much relevant material in philosophy and the arts that needs to be taken into account in a thorough investigation of such matters. I argue further that Pruss’ understanding of love and sex is highly moralized, meaning that his discussion is not at all sensitive to the actual human experience of these, but consistently falsifies them. I also argue that the teleology to which Pruss appeals in order to ground his claim that, in the sexual act, the bodies of the lovers are striving for reproduction, is implausible and, further, that, even were it not, we could not infer from such teleology the moral conclusions that Pruss wishes to extract from it.
W niniejszej pracy podejmuję zagadnienie miłości i seksualnego pożądania w ujęciu Alexandra Prussa. W moim przekonaniu Autor nie dostarcza przekonującego wyjaśnienia żadnego z tych pojęć. Jedną z racji jest pominięcie przez niego wielu kluczowych prac z zakresu filozofii i sztuki. Ponadto uważam, że proponowane przez Prussa rozumienie miłości i stosunku płciowego jest nazbyt moralizatorskie, co sprawia, że jego rozważania nie uwzględniają faktycznego ludzkiego doświadczenia tych spraw, a nawet je zafałszowują. Dowodzę również, że teleologia, do której odwołuje się Pruss, uzasadniając twierdzenie, że celem stosunku płciowego jest rozrodczość, nie jest wiarygodna, a nawet gdyby było przeciwnie, to z takiej teleologii nie można by wyprowadzić wniosków moralnych, które chce z niej wywieść Pruss.
|
|
|
15.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
David Archard
David Archard
One Body but Many Kinds of Sex and Procreation:
A Liberal Response
Jedno ciało, lecz różne typy aktów seksualnych i prokreacyjnych
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
I contrast a liberal and a conservative approach to the morality of sex, endorsing the former with a concession as to the special nature of sex, and note Pruss’ philosophical and theological endorsement of the latter. I criticize his argumentative strategy in three regards: first, he defends Christian love as equivalent to benevolence; second, he allows for only a moral evaluation of sex; third, he moves too quickly from some factual claims to others, and thence to normative conclusions. His account of the moral impermissibility of non-veridical pleasures trades on ambiguities in ‘real’ pleasure.I respond to three arguments Pruss offers against IVF : gamete donors can discharge their parental obligations; reproduction need not only be by coitus; and those who use fertility treatment need not thereby do wrong in treating any resultant child as an ‘artefact’.I conclude with critical observations about the distance between Pruss’ views and those commonly held by most people, including increasing numbers of Catholics.
W artykule dokonuję porównania liberalnego oraz konserwatywnego podejścia w kwestii moralności stosunków płciowych. Opowiadam się za podejściem liberalnym, uznającym szczególny charakter stosunków płciowych, jednocześnie zwracam uwagę na filozoficzno-teologiczną akceptację podejścia przeciwnego u Prussa. Krytykuję argumentacyjną strategię Prussa ze względu na jej trzy elementy: pojmowanie miłości chrześcijańskiej jako równoważnej dobroczynności, dopuszczenie jedynie moralnej oceny seksualności, zbyt pochopne przechodzenie od pewnych zdań faktualnych do innych, a następnie do wniosków o charakterze normatywnym. Jego stanowisko w kwestii moralnej niedopuszczalności niewerydycznej przyjemności opiera się na wieloznaczności pojęcia „rzeczywistej” przyjemności.W artykule bronię dopuszczalności zapłodnienia pozaustrojowego, formułując następujące trzy tezy: dawcy gamet mogą wywiązać się ze swoich obowiązków rodzicielskich; rozrodczość nie musi odbywać się wyłącznie w drodze stosunku płciowego; poddający się tego rodzaju leczeniu nie muszą traktować poczętego w ten sposób dziecka w sposób niewłaściwy, tj. czysto instrumentalnie. Na koniec zwracam uwagę na rozbieżność między poglądami Prussa a poglądami większości ludzi, w tym rosnącej liczby katolików.
|
|
|
16.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Paul J. Griffiths
Paul J. Griffiths
On Alexander Pruss’s One Body
Wokół książki Alexandra Prussa One Body
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
This essay considers one key aspect of Alexander Pruss’s One Body: An Essay in Christian Sexual Ethics (Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2013), namely, his judgment that many, perhaps most, of the fleshly intimacies possible among human persons ought be evaluated and judged licit or illicit by their relation to the act whereby husband and wife become “one flesh.” This account of fleshly intimacies is too restrictive, indeed absurdly so, and particularly if considered according to natural lights alone and in abstraction from Christian revelation and doctrine, which is what Pruss claims to do in the book.
Artykuł koncentruje się na jednym kluczowym aspekcie książki Alexandra Prussa One Body: An Essay in Christian Sexual Ethics (Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2013), a mianowicie stwierdzeniu, że w odniesieniu do osób ludzkich wiele - a być może większość - możliwych zbliżeń cielesnych winna być oceniana jako dozwolona lub nie na podstawie ich relacji do aktu, w którym mąż i żona stają się „jednym ciałem”. Takie rozumienie zbliżeń cielesnych wydaje się zbyt rygorystyczne, a nawet absurdalne, zwłaszcza jeśli poruszamy się na gruncie rozumu naturalnego i w oderwaniu od objawienia oraz doktryny chrześcijańskiej, co deklaruje w swojej książce Pruss.
|
|
|
17.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Erik J. Wielenberg
Erik J. Wielenberg
Homosexual Sex and the One-Flesh Union
Stosunek homoseksualny a połączenie dwojga w jedno ciało
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
I critically examine Alexander Pruss’s conception of the one-body union described in Genesis 2:24. Pruss appeals to his conception of the one-body union to advance two arguments for the conclusion that homosexual sex is morally wrong. I propose an alternative conception of the one- body union that implies that heterosexual and homosexual couples alike can participate in the one-body union; I take that implication of my account to be a significant advantage over Pruss’s account.
Artykuł stanowi krytyczną analizę zaproponowanej przez Alexandra Prussa koncepcji zjednoczenia ciał opartej na opisie zawartym w Księdze Rodzaju (2,24). Pruss wykorzystuje tę koncepcję do sformułowania dwóch argumentów na rzecz tezy, iż akt seksualny pary homoseksualnej jest moralnie niewłaściwy. Proponuję alternatywne ujęcie zjednoczenia ciał, w świetle którego mogą w nim uczestniczyć zarówno pary heteroseksualne, jak i pary homoseksualne. Uważam, że ta konsekwencja mojego ujęcia daje mu istotną przewagę nad propozycją Prussa.
|
|
|
18.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Tomasz Kąkol
Tomasz Kąkol
So Pleasant, so Addictive:
Some Remarks on Alexander Pruss’ Work One Body
Tak przyjemny, tak uzależniający
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
In this article in a form of a review I analyze at length A. Pruss’ book One Body, pointing at where I agree with him and stressing several flaws in his arguments. The general line of thought, which is exploring the biblical metaphor of “being one body,” is ultimately sufficient for me from the theological, but not the philosophical point of view.
W niniejszym artykule o charakterze recenzyjnym analizuję szczegółowo książkę Alexandra Prussa One Body, wskazując na miejsca, w których się z nim zgadzam, oraz podkreślając kilka niedociągnięć w jego argumentach. Ogólny tok myślowy, który jest eksploracją biblijnej metafory „bycia jednym ciałem”, jest dla mnie w ostateczności zadowalajacy z teologicznego, ale nie z filozoficznego punktu widzenia.
|
|
|
19.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
David B. Hershenov
David B. Hershenov
Prussian Reproduction, Proper Function and Infertile Marriages
Rozrodczość, właściwe funkcjonowanie oraz bezpłodne małżeństwa w ujęciu Prussa
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Alex Pruss argues that romantic love is a basic form of human love that is properly fulfilled in sex oriented towards reproduction. As a result, homoerotic sexual activity cannot obtain the proper consummation and therefore involves misunderstanding the other person’s nature and the possibility of union with them. Although same-sex sexual activity may feel like a consummation of romantic love, it is wrong to generate such a false experience in oneself or another. Presented is an apparent dilemma for Pruss’s thesis suggesting that either both postmenopausal homosexuals and postmenopausal heterosexuals ought to be allowed to marry for their romantic love is not dysfunctional despite not being oriented towards reproduction, or that matrimony is inappropriate for both groups. I suggest avoiding the dilemma in either of two ways that would allow Pruss to distinguish the infertility of homosexual couples from the infertility of post-menopausal women.
Alexander Pruss uważa, że podstawowym przejawem ludzkiej miłości jest miłość romantyczna, której urzeczywistnieniem jest stosunek płciowy zorientowany na rozrodczość. W świetle takiego podejścia akt seksualny osób tej samej płci nie może zostać spełniony we właściwy sposób, ponieważ wiąże się z błędnym rozumieniem natury drugiej osoby i możliwości zjednoczenia z nią. Choć aktywność seksualna osób tej samej płci może wydawać się spełnieniem miłości romantycznej, to czymś niewłaściwym jest wzbudzanie takiego fałszywego doświadczenia w sobie samym lub w drugiej osobie. Ukazuję dylemat pojawiający się w kontekście tezy Prussa: albo zarówno pary homoseksualne, jak i pary heteroseksualne, które przekroczyły okres menopauzy, są uprawnione do zawarcia małżeństwa, gdyż ich romantyczna miłość nie jest dysfunkcyjna, mimo że nie jest zorientowana na rozrodczość, albo też małżeństwo jest niestosowne w przypadku obu tych grup. W artykule proponuję dwa sposoby uniknięcia tego dylematu, które pozwoliłyby Prussowi odróżnić niepłodność par homoseksualnych od niepłodności kobiet po okresie menopauzy.
|
|
|
20.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 3
Helen Watt
Helen Watt
Intending Reproduction as One’s Primary Aim:
Alexander Pruss on ‘Trying for a Baby’
Planowanie potomstwa jako cel podstawowy
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
May a couple have the aim of conceiving as their primary purpose in having marital relations? In this paper, I argue against the view of Alexander Pruss that it is wrong to do this since it treats human beings as fungible in their creation when their unique features are not known to their parents. I argue that Pruss cannot separate seeking reproduction as part of a marital vocation from seeking the unknown, unspecified child who is part of what makes for success in this particular area. While neither spouse should treat the other as a mere tool for having a child, success in the shared goal of conceiving (which will incorporate the value of the child’s life), as well as the goal itself and its pursuit, is very much part of the conjugal good. Existing human beings are morally irreplaceable in the sense that they must be individually valued and respected, but we may promote the lives of unknown existing people under a ‘catch all’ description—and may also deliberately conceive new people of some unknown, indeterminate kind.
Czy para może stawiać sobie poczęcie za główny cel relacji małżeńskiej? W niniejszym artykule opowiadam się przeciwko poglądowi Prussa, że jest to czymś niewłaściwym ze względu na potraktowanie istot ludzkich jako zamiennych w chwili stworzenia, gdy ich unikalne cechy nie są znane ich rodzicom. Argumentuję, że Pruss nie może odseparowywać zabiegów o potomstwo jako składowej powołania małżeńskiego od zabiegów o nieznane, nieokreślone dziecko, które jest częścią sukcesu w tej konkretnej dziedzinie. Podczas gdy żaden z małżonków nie powinien traktować partnera instrumentalnie w perspektywie posiadania dziecka, pomyślność we wspólnym dążeniu do poczęcia (które będzie brało pod uwagę wartość życia dziecka), jak również ów cel sam w sobie i jego realizacja, jest bardzo ważnym elementem dobra małżeńskiego. Żyjące istoty ludzkie są moralnie niezastępowalne w tym sensie, że muszą być oceniane i szanowane w sposób indywidualny, ale też możemy promować życie nieznanych a istniejących ludzi w ramach ogólnej kategorii—możemy także w sposób zmierzony zabiegać o poczęcie nowych ludzi, o nieznanym, nieokreślonym rodzaju.
|
|
|