Cover of Roczniki Filozoficzne
Already a subscriber? - Login here
Not yet a subscriber? - Subscribe here

Browse by:



Displaying: 1-16 of 16 documents

Show/Hide alternate language

artykuły
1. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Andrzej Biłat Andrzej Biłat
O formalnej ontologii bytu i czasu
On the Formal Ontology of Being and Time

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W artykule pojęcie teorii ontologicznej zostało zdefiniowane zgodnie z ogólnymi zasadami wywodzącymi się z metaontologii Arystotelesa. Sformułowano problem struktury ontologii: Jakie są główne metodologiczne typy zaksjomatyzowanych teorii ontologicznych i jakie podstawowe relacje zachodzą między nimi? Zauważono, że zarówno w tradycyjnej, jak i we współczesnej filozofii bytu da się wyróżnić trzy odmienne idee formalnej ontologii: logicznej, eksplikacyjnej i empirycznej. Cel pracyjest dwojaki: 1) wskazaniejednolitej koncepcji formalnej ontologii uwzględniającej owe idee i dostarczającej rozwiązania problemu struktury ontologii oraz 2) zastosowanie wskazanej koncepcji w konstrukcji podstawowych przykładów teorii bytu i czasu. Artykuł składa się z następujących sekcji: Wprowadzenie. 1.1. Trzy koncepcje ontologii formalnej. 1.2. O ontologii logicznej. 1.3. O eksplikacyjnej ontologii formalnej. 2.1. Monadyczna teoria identyczności i należenia. 2.2. Eksplikacyjna teoria czasu wypełnionego. 2.3. W stronę empirycznej ontologii świata realnego. Zakończenie.
2. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Piotr Łaciak Piotr Łaciak
Irracj onalność j ako argument przeciwko idealizmowi: Transcendentalizm Kanta i Husserla w świetle rozumienia irracj onalności Hartmanna
Irrationality as an Argument against Idealism

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Artykuł prezentuje filozofie Kanta i Husserla w odniesieniu do Hartmannowskiego rozumienia irracjonalności. W metafizyce poznania Hartmanna irracjonalność, która odpowiada częściowej niepoznawalności bytu, okazuje się argumentem przeciwko idealizmowi, który zakłada całkowitą racjonalność naszego poznania ijego przedmiotu. W artykule autor pokazuje, że można wskazać podobieństwa między Kanta ideą niepoznawalności przedmiotu transcendentalnego, Husserla koncepcją transcendentalnej konstytucji świata i Hartmanna pojęciem gnoseologicznej irracjonalności. W transcendentalizmie Kanta irracjonalność implikuje asymetria między warunkami możliwości doświadczenia i warunkami możliwości przedmiotów doświadczenia, jako że niepoznawalność przedmiotu transcendentalnego i rzeczy samej w sobie wskazuje, że nie wszystkie warunki przedmiotów są jednocześnie warunkami możliwości doświadczenia. Według Husserla świadomość transcendentalna nie jest racją wystarczającą świata w aspekcie jego Da- sein i Sosein, ponieważ fakt konstytucji świata jest faktem irracjonalnym i nie może być wyprowadzony z istoty świadomości. Autor próbuje wykazać, że analogia między Husserlem i Hartmannem w kwestii irracjonalności otwiera nowe możliwości interpretacyjne relacji między fenomenologią transcendentalną i Hartmannowską filozofią.
3. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Tomasz Garbol Tomasz Garbol
Refleksja nad relacją: literatura a religia w krytyce literackiej Geoffreya Hartmana
Reflexion on Relationship

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Artykuł dotyczy ukształtowanej przez anglosaski romantyzm przemiany kulturowego obrazu doświadczenia religijnego — przemiany dostrzeżonej w literaturze przez amerykańskiego krytyka literackiego Geoffreya Hartmana. Najważniejsze aspekty tej przemiany to: zwycięstwo modelu poezji kreatywnej nad jej modelem mimetycznym, epitafijność oznaczająca uwrażliwienie na przemijalność świata, naturalizacja nadprzyrodzoności (zgodnie z fromułą M.H. Abramsa natural supernaturalism), a także rezygnacja z odpowiedzi na pytania ostateczne. Horyzont poszukiwań sensu tych przemian wyznaczany jest u Hartmana przez quasi-mesjanizm w ujęciu Adorna — przeświadczenie, że wyżej należy cenić różnorodność niepełnych i ułomnych odpowiedzi niż integralność prawd ostatecznych.
4. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Paul O’Grady Paul O’Grady
Grimm Wisdom
Mądrość Według Grimma

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Wisdom has not been widely discussed in analytical epistemology. An interesting recent analysis comes from Stephen Grimm who argues that wisdom requires knowledge and that the traditional dichotomy between theoretical and practical wisdom doesn’t hold. I note a tension between these aspects of his work. He wishes to maintain that traditional exemplars of wisdom (such as Jesus, Buddha, Confucius) may still be termed ‘wise’ by his theory. But his knowledge condition seems to require that only a subset of those who hold conflicting views are really wise. I consider a number of possible responses to this and endorse a non-indexical contextualist approach which will allow the knowledge condition and also allow the traditional exemplars to be termed ‘wise’.
5. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Andrzej Stoiński Andrzej Stoiński
Przeobrażenia idei sprawiedliwości społecznej: Część I: Sprawiedliwość społecznajako sprawiedliwość ogolna i rozdzielcza
Metamorphoses of the Idea of Social Justice

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W latach 40. XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Literatura przedmiotu notuje liczne identyfikacje tego konceptu. Niniejszy tekst koncentruje się na wskazaniu kilku jego ujęć. Autor, w siłą rzeczy skrótowo zaprezentowanych analizach, stara się pokazać specyfikę poszczególnych rodzajów znaczeń nadawanych „sprawiedliwości społecznej”. Sprawiedliwość społeczna będąca przedmiotem analizy w tym artykule utożsamianajest ze sprawiedliwością ogólną (prawną) i rozdzielczą.
6. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Andrzej Stoiński Andrzej Stoiński
Przeobrażenia idei sprawiedliwości społecznej: Część II: Sprawiedliwość społecznajako sprawiedliwość wyrownawcza
Metamorphoses of the Idea of Social Justice

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W latach 40 XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Literatura przedmiotu notuje liczne identyfikacje tego konceptu. W tej części wskazane zostały utożsamienia sprawiedliwości społecznej ze sprawiedliwością wyrównawczą (w odmianach: karzącej, naprawczej i wymiennej). Niektóre z tego rodzaju identyfikacji zakładają istnienie podmiotów kolektywnych. Występują one jako czasowe bądź przestrzenne grupy społeczne i kohorty.
7. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Andrzej Stoiński Andrzej Stoiński
Przeobrażenia idei sprawiedliwości społecznej: Część III: Sprawiedliwość społeczna jako idea solidarności i rowności
Metamorphoses of the Idea of Social Justice

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W latach 40. XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Literatura przedmiotu notuje liczne identyfikacje tego konceptu. Autor, w siłą rzeczy skrótowo zaprezentowanych analizach, stara się pokazać specyfikę poszczególnych rodzajów znaczeń nadawanych „sprawiedliwości społecznej”. Sprawiedliwość społeczna będąca przedmiotem analizy w tym tekście utożsamiana jest z ideami równości i solidarności. Rozpatrywana równość dotyczy szans i uprawnień
8. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Kamil Trombik Kamil Trombik
Koncepcja uprawiania filozofii przyrody w ujęciu Tadeusza Wojciechowskiego: proba rekonstrukcji historyczno-filozoficznej
The Conception of Natural Philosophy in the View of Tadeusz Wojciechowski

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W artykule podjęto próbę analizy sposobu uprawiania filozofii przyrody przez Tadeusza Stanisława Wojciechowskiego (1917-2000), profesora filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Artykuł składa się ze wstępu, części biograficznej, rozdziału poświęconego analizie sposobu uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego, a także próby podsumowania i oceny stanowiska krakowskiego uczonego.Wstępne analizy wskazują, że sposób uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego był oryginalny, szczególnie gdy weźmie się pod uwagę kontekst historyczny. Koncepcja krakowskiego filozofa sytuuje się między tradycyjnymi rozwiązaniami neoscholastycznymi a próbą wyjścia poza klasyczne rozwiązania w kwestiach metodologicznych na gruncie filozofii przyrody.
tłumaczenia
9. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Robin George Collingwood Robin George Collingwood
Istota i cele filozofii historii
The Nature and Aims of a Philosophy of History

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Niniejszy esej stanowi zbiór podstawowych poglądów brytyjskiego filozofa Robina George’a Collingwooda na cele i zadania nauk historycznych. Zawiera krytykę ujmowania historii jako dyscypliny dążącej do ustanowienia ogólnych, rządzących biegiem dziejów, praw oraz jako dyscypliny zmierzającej do odkrycia, realizowanego w dziejach, boskiego planu. Jest on próbą wykazania różnic między historią a filozofią historii, sztuką i nauką. Wyraża pogląd, że nie istnieje coś takiego jak czysty fakt historyczny, że nie jesteśmy w stanie, w sposób absolutny, poznać jakiegokolwiek faktu historycznego, mimo że wiedza o nim zwiększa się, oraz że myślenie historyczne bazuje na percepcji.Konkluzją esejujest myśl, że każdy historyk patrzy na przeszłość z własnego punktu widzenia, a więc źródła, zjakich korzysta, i wnioski, do jakich dochodzi, będą się znacząco różniły od źródeł i wniosków innych historyków, oraz myśl, że każde wydarzenie historyczne jest niewy- czerpalne w tym sensie, że w rękach każdego nowego historyka przybiera inny kształt
10. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Adam Elga Adam Elga
Przekonania dotyczące własnego położenia w świecie a problem śpiącej krolewny
Self-Locating Belief and the Sleeping Beauty Problem

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Poza niepewnością co do tego, jaki jest świat, można być także niepewnym swojego przestrzennego lub czasowgo położenia w świecie. Celem artykułu jest postawienie problemu wynikającego z połączenia tych dwóch rodzajów niepewności, a następnie rozwiązanie go i wyciągnięcie dwóch lekcji z tego rozwiązania.
11. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Galen Strawson Galen Strawson
Fizykalistyczny panpsychizm
Physicalist Panpsychism

abstract | view |  rights & permissions | cited by
W najogólniejszym sformułowaniu panpsychizm to pogląd, który głosi, że wszystko jest umysłem lub świadomością. Mimo że stanowisko to ma długą tradycję i staje się coraz popularniejsze we współczesnej debacie, wciąż ma ono wielu przeciwników. Celem tego artykułu jest dowiedzenie, że panpsychizm stanowi najlepsze metafizyczne wyjaśnienie natury tego, co stanowi ostateczne tworzywo rzeczywistości. Jest to zarazem odmiana fizykalizmu, zgodnie z którą doświadczenie (doświadczeniowość) jest budulcem wszystkich konkretnie istniejących przedmiotów.
in memoriam
12. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Juliusz Domański Juliusz Domański
Władysław Seńko (1928-2017)
Władysław Seńko (1928-2017)

view |  rights & permissions | cited by
recenzje
13. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Jacek Wojtysiak Jacek Wojtysiak
Post-tomizm w kontekście kognitywistyki?
Post-Tomism in the Context of Cognitive Science?

view |  rights & permissions | cited by
14. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Michał Buraczewski Michał Buraczewski
Bardzo krotkie wprowadzenie do filozofii średniowiecznej
A Very Short Introduction to Medieval Philosophy

view |  rights & permissions | cited by
15. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Stanisław Janeczek Stanisław Janeczek
Gassendi polemizuje z Descartes’em
Gassendi Polemicizes with Descartes

view |  rights & permissions | cited by
16. Roczniki Filozoficzne: Volume > 66 > Issue: 1
Brian Panasiak Brian Panasiak
Faith and Denarii
Faith and Denarii

view |  rights & permissions | cited by