W niniejszym artykule proponuję odczytanie mojej książki One Body, dotyczącej chrześcijańskiej etyki seksualnej, jako przykładu zastosowania wnioskowania do najlepszego wyjaśnienia wspartego przesłankami z zakresu teologii i filozofii.

W swojej znakomitej książce One Body Alexander Pruss opiera się na przekonaniu, że istnieje wymóg powszechnej miłości: wszyscy jesteśmy zobowiązani do wzajemnej miłości. Zawarte w niniejszej pracy tezy Pruss w dużej mierze uzasadnia, odwołując się do prawdy objawionej, mimo to wymóg powszechnej miłości wzmacnia argumentacją filozoficzną. Ten sposób argumentacji nazywam „argumentem z wrażliwości na wartość”. Jego podstawą jest przekonanie, że wszyscy ludzie posiadają pewien rodzaj wsobnej wartości, która to wartość dostarcza wszystkim innym podmiotom racji, aby odpowiedzieć na nią pozytywnie, stąd każdy człowiek jest zobowiązany do miłości drugiego człowieka. W niniejszym artykule dyskutuję z tym argumentem, zwracając uwagę na jego dwie istotne słabości: pierwsza z nich dotyczy tego, jakiego rodzaju racji dostarcza wartość osoby, a druga tego, na ile odpowiedź na ową wartość musi być odpowiedzią miłości.

Pruss rozwija filozofię miłości, na której gruncie (właściwie) traktuje miłość w kategoriach dobroczynności (rozumianej jako odpowiedź na dobro ukochanego) i miłości jednoczącej (pragnienie bycia przy ukochanym). Tym niemniej Pruss podkreśla charakter miłości w kategoriach działania i motywacji, a nie w kategoriach uczuć. Uważamy, że odczuwanie odpowiednio przyjemności z powodu (stosownego) dobra i cierpienia wobec choroby (nieuzasadnionego cierpienia), które go spotyka, są istotnymi elementami ludzkiej miłości. Kwestionujemy zaproponowaną przez Prussa interpretację przypowieści o dobrym Samarytaninie. Na zakończenie odnosimy się do Prussa ujęcia miłości własnej, które uważamy za pouczające (Franciszek powinien sam siebie darzyć miłością, ponieważ jest tego wart), choć niezupełne (osoba, którą jest Franciszek, powinna kochać samą siebie, nawet jeśli nie jest świadoma bycia Franciszkiem). Ostatni punkt wiąże się z afirmacją istoty (haecceitas) miłości.

W artykule polemizuję ze stanowiącym osnowę publikacji Alexandra Prussa One Body zasadniczym założeniem, że małżeństwo jest ściśle związane z miłością, w tym z miłością romantyczną. To założenie, jak argumentuję, wypływa po części z wyraźnie współczesnego rozumienia małżeństwa. Pokazuję, że w tym względzie stanowisko Prussa kłóci się z poglądem na małżeństwo i praktyką małżeńską z czasów przednowoczesnych, w szczególności z ujęciem chrześcijańskim okresu Cesarstwa Bizantyńskiego, gdy małżeństwo nie opierało się na miłości (romantycznej). Wreszcie podaję pewne przykłady, które pokazują, dlaczego w średniowiecznej kulturze chrześcijańskiej romantyczna miłość nie była związana z instytucją małżeństwa.

W niniejszej pracy podejmuję zagadnienie miłości i seksualnego pożądania w ujęciu Alexandra Prussa. W moim przekonaniu Autor nie dostarcza przekonującego wyjaśnienia żadnego z tych pojęć. Jedną z racji jest pominięcie przez niego wielu kluczowych prac z zakresu filozofii i sztuki. Ponadto uważam, że proponowane przez Prussa rozumienie miłości i stosunku płciowego jest nazbyt moralizatorskie, co sprawia, że jego rozważania nie uwzględniają faktycznego ludzkiego doświadczenia tych spraw, a nawet je zafałszowują. Dowodzę również, że teleologia, do której odwołuje się Pruss, uzasadniając twierdzenie, że celem stosunku płciowego jest rozrodczość, nie jest wiarygodna, a nawet gdyby było przeciwnie, to z takiej teleologii nie można by wyprowadzić wniosków moralnych, które chce z niej wywieść Pruss.

W artykule dokonuję porównania liberalnego oraz konserwatywnego podejścia w kwestii moralności stosunków płciowych. Opowiadam się za podejściem liberalnym, uznającym szczególny charakter stosunków płciowych, jednocześnie zwracam uwagę na filozoficzno-teologiczną akceptację podejścia przeciwnego u Prussa. Krytykuję argumentacyjną strategię Prussa ze względu na jej trzy elementy: pojmowanie miłości chrześcijańskiej jako równoważnej dobroczynności, dopuszczenie jedynie moralnej oceny seksualności, zbyt pochopne przechodzenie od pewnych zdań faktualnych do innych, a następnie do wniosków o charakterze normatywnym. Jego stanowisko w kwestii moralnej niedopuszczalności niewerydycznej przyjemności opiera się na wieloznaczności pojęcia „rzeczywistej” przyjemności.W artykule bronię dopuszczalności zapłodnienia pozaustrojowego, formułując następujące trzy tezy: dawcy gamet mogą wywiązać się ze swoich obowiązków rodzicielskich; rozrodczość nie musi odbywać się wyłącznie w drodze stosunku płciowego; poddający się tego rodzaju leczeniu nie muszą traktować poczętego w ten sposób dziecka w sposób niewłaściwy, tj. czysto instrumentalnie. Na koniec zwracam uwagę na rozbieżność między poglądami Prussa a poglądami większości ludzi, w tym rosnącej liczby katolików.

Artykuł koncentruje się na jednym kluczowym aspekcie książki Alexandra Prussa One Body: An Essay in Christian Sexual Ethics (Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2013), a mianowicie stwierdzeniu, że w odniesieniu do osób ludzkich wiele - a być może większość - możliwych zbliżeń cielesnych winna być oceniana jako dozwolona lub nie na podstawie ich relacji do aktu, w którym mąż i żona stają się „jednym ciałem”. Takie rozumienie zbliżeń cielesnych wydaje się zbyt rygorystyczne, a nawet absurdalne, zwłaszcza jeśli poruszamy się na gruncie rozumu naturalnego i w oderwaniu od objawienia oraz doktryny chrześcijańskiej, co deklaruje w swojej książce Pruss.

Artykuł stanowi krytyczną analizę zaproponowanej przez Alexandra Prussa koncepcji zjednoczenia ciał opartej na opisie zawartym w Księdze Rodzaju (2,24). Pruss wykorzystuje tę koncepcję do sformułowania dwóch argumentów na rzecz tezy, iż akt seksualny pary homoseksualnej jest moralnie niewłaściwy. Proponuję alternatywne ujęcie zjednoczenia ciał, w świetle którego mogą w nim uczestniczyć zarówno pary heteroseksualne, jak i pary homoseksualne. Uważam, że ta konsekwencja mojego ujęcia daje mu istotną przewagę nad propozycją Prussa.

W niniejszym artykule o charakterze recenzyjnym analizuję szczegółowo książkę Alexandra Prussa One Body, wskazując na miejsca, w których się z nim zgadzam, oraz podkreślając kilka niedociągnięć w jego argumentach. Ogólny tok myślowy, który jest eksploracją biblijnej metafory „bycia jednym ciałem”, jest dla mnie w ostateczności zadowalajacy z teologicznego, ale nie z filozoficznego punktu widzenia.

Alexander Pruss uważa, że podstawowym przejawem ludzkiej miłości jest miłość romantyczna, której urzeczywistnieniem jest stosunek płciowy zorientowany na rozrodczość. W świetle takiego podejścia akt seksualny osób tej samej płci nie może zostać spełniony we właściwy sposób, ponieważ wiąże się z błędnym rozumieniem natury drugiej osoby i możliwości zjednoczenia z nią. Choć aktywność seksualna osób tej samej płci może wydawać się spełnieniem miłości romantycznej, to czymś niewłaściwym jest wzbudzanie takiego fałszywego doświadczenia w sobie samym lub w drugiej osobie. Ukazuję dylemat pojawiający się w kontekście tezy Prussa: albo zarówno pary homoseksualne, jak i pary heteroseksualne, które przekroczyły okres menopauzy, są uprawnione do zawarcia małżeństwa, gdyż ich romantyczna miłość nie jest dysfunkcyjna, mimo że nie jest zorientowana na rozrodczość, albo też małżeństwo jest niestosowne w przypadku obu tych grup. W artykule proponuję dwa sposoby uniknięcia tego dylematu, które pozwoliłyby Prussowi odróżnić niepłodność par homoseksualnych od niepłodności kobiet po okresie menopauzy.

Czy para może stawiać sobie poczęcie za główny cel relacji małżeńskiej? W niniejszym artykule opowiadam się przeciwko poglądowi Prussa, że jest to czymś niewłaściwym ze względu na potraktowanie istot ludzkich jako zamiennych w chwili stworzenia, gdy ich unikalne cechy nie są znane ich rodzicom. Argumentuję, że Pruss nie może odseparowywać zabiegów o potomstwo jako składowej powołania małżeńskiego od zabiegów o nieznane, nieokreślone dziecko, które jest częścią sukcesu w tej konkretnej dziedzinie. Podczas gdy żaden z małżonków nie powinien traktować partnera instrumentalnie w perspektywie posiadania dziecka, pomyślność we wspólnym dążeniu do poczęcia (które będzie brało pod uwagę wartość życia dziecka), jak również ów cel sam w sobie i jego realizacja, jest bardzo ważnym elementem dobra małżeńskiego. Żyjące istoty ludzkie są moralnie niezastępowalne w tym sensie, że muszą być oceniane i szanowane w sposób indywidualny, ale też możemy promować życie nieznanych a istniejących ludzi w ramach ogólnej kategorii—możemy także w sposób zmierzony zabiegać o poczęcie nowych ludzi, o nieznanym, nieokreślonym rodzaju.

W niniejszym tekście formułuję odpowiedzi na zarzuty kierowane wobec mojej książki One Body.