Cover of Roczniki Filozoficzne
Already a subscriber? - Login here
Not yet a subscriber? - Subscribe here

Browse by:



Displaying: 1-17 of 17 documents

Show/Hide alternate language

homo mysticus: nicholas of cusa and rhineland mysticism
1. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Agnieszka Kijewska Agnieszka Kijewska
Wprowadzenie: Konferencja „Homo Mysticus: Nicholas of Cusa and Rhineland Mysticism”
Conference “Homo Mysticus: Nicholas of Cusa and Rhineland Mysticism”

view |  rights & permissions | cited by
2. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Agnieszka Kijewska Agnieszka Kijewska
Mystical Interpretation of the Exile and Return to Paradise in Eriugena’s Periphyseon
Mistyczna interpretacja wygnania i powrotu do raju w Periphyseon Eriugeny

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Over the recent years we have welcomed a number of significant publications (in particular the contributions by Peter T. Struck and Mikołaj Domaradzki) highlighting the importance of allegory and allegorical interpretation in ancient literary culture. The allegorical approach to literary text identifies the literary work as a puzzle, the solving of which introduces the reader to a profounder kind of knowledge, a knowledge that is hidden from the eyes of the “uninitiated.” This kind of interpretation implies a special understanding of the function of language, which “by revealing— conceals”. Allegorical interpretation assumed paramount importance in Neoplatonism, the philo- sophy which attributed religious functions to the philosophical endeavor of man (such functions as assimilation to God and return to man’s (spiritual) fatherland). The most salient features of the Neo- platonic allegorism have been presented by Peter T. Stuck in his article Allegory and ascent in Neoplatonism complete with the account of the role attributed to allegory as a guide along the path leading to mystical union.In this article attention has been focused upon those elements of the Neoplatonic allegorical exegesis, which may be of use in exploring the specifics of Eriugena’s interpretation of the themes of the exile from and return to the paradise.
3. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Bernadetta Kwaśniak Bernadetta Kwaśniak
Le désert dans la spiritualité de saint Pierre Damien
Motyw pustyni w myśli duchowej św. Piotra Damianiego

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Le but de cet article est de presenter la signification du désert dans la pensée spirituelle de Pierre Damien. Dans une première partie on a présenté une courte biografie de Pierre Damien qui a permis de mieux comprendre ses choix dans la vie spirituelle. Dans la deuxième partie on a montré sa conception de la vie spirituelle qu’etait inspirée de la vie de son maïtre spirituel - saint Romuald. Pierre Damien a distingué deux voies dans la vie monastique : la vie communautaire et la vie solitaire, érémitique. D’après lui la vie communautaire est une sorte de préparatoire pour la vie solitaire. Dans une troisième partie on a présenté la valeur et l’importance de la vie érémitique et la différence entre la vie communautaire et la vie solitaire. Pierre Damien a souligné que le désert et la cellule est l’endroit idéal pour le moine qui veut atteindre la perfection dans la vie spirituelle. La vie au désert est la voie la plus sûre pour atteindre le salut car elle nous sépare du monde et elle donne des conditions plus favorables à la prière, à la contemplation et aux pratiques ascétiques en union avec Dieu. Le désert est l’endroit où on s’exerce dans les vertus par le jeûne, le silence, et la prière, mais aussi un endroit de combat avec nos vices et avec Satan. Le désert est un passage indispensable pour ceux qui veulent atteindre le sommet dans la vie mystique.
4. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Henryk Anzulewicz Henryk Anzulewicz
Scientia mystica sive theologia - Alberts des Grossen Begriff der Mystik
Scientia mystica sive theologia - Alberta Wielkiego pojęcie mistyki

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Der Begriff der „Mystik“ wird vorrangig ais eine religiose Kategorie verwendet, deren Sinngehalt im gelaufigen Sprachgebrauch nicht nur unscharf, sondern auch unklar ist. Die Versu- che, den Begriff philosophiehistorisch und interdisziplinar vor dem Hintergrund der Human- und Naturwissenschaften enger zu fassen, potenzieren und polarisieren seine Vieldeutigkeit. Im Gegenteil dazu scheint es, dass die theologischen Reflexionen auf die besonderen Formen der Religiositat, welche unter dem Begriff der Mystik subsumiert werden, am ehesten ein adäquates Verständnis der Frage und der Strategien der Einheit des Menschen mit Gott zu vermitteln imstande sind. Zu den Voraussetzungen eines vertieften Verständnisses gehoren jedoch die Vertrautheit mit den philosophischen und religiösen Traditionen, welche die theoretische Basis und gleichsam das Werkzeug für die mystische Spekulation bereitstellen, sowie die Kenntnis der Modelle einer unio mystica. Die fur das Begriffsverständnis der Mystik maßgeblichen Voraussetzungen sind Gegenstand dieses Beitrags, der sich auf eine Skizze diesbezüglicher Ansichten des Albertus Magnus (f 1280) beschränkt. Dieser, als Begründer der deutschen Dominikanerschule angesehene Universalgelehrte, gilt als der Wegbereiter der rheinischen Mystik, zu deren Exponenten u. a. Dietrich von Freiberg, Meister Eckhart und Heinrich Seuse gerechnet werden. Eine getreue Wiedergabe der Ansichten des Albertus Magnus ist das Ziel dieser Prasentation, die zugleich eine Stimme in der Diskussion sein will, die u. a. von Alois M. Haas, Kurt Ruh, Werner Beierwaltes, Ruedi Imbach, Burkhard Mojsisch, Alain de Libera, Kurt Flasch und Loris Sturlese zum Begriff der dominikanischen Mystik teilweise kontrovers geführt wird.
5. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Wiesław Szymona Wiesław Szymona
Poznanie Boga w mistyce spekulatywnej Mistrza Eckharta
Cognition of God in the Speculative Mysticism of Meister Eckhart

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Artykuł jest prezentacją najważniejszych rysów teologii apofatycznej Mistrza Eckharta, która jest mocno zakorzeniona w myśli Pseudo-Dionizego Areopagity. Autor ukazuje swoistą dialektykę poznawalności i niepoznawalności Boga, ilustrując to obficie przykładami z Eckhartowych Kazań. W tekście został poruszony także inny, niezwykle istotny problem, a mianowicie relacji zakorzenionej w neoplatonizmie henologicznej wizji rzeczywistości Eckharta do chrześcijańskiej nauki o Trójcy Świętej. Autor przytacza tu opinię Marie-Anne Vannier, że Eckhart jest „wirtuozem teologii trynitarnej”, ale dodaje, że zawsze pozostawia on tu miejsce dla przeżywania Tajemnicy.
6. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Anna Kazimierczak-Kucharska Anna Kazimierczak-Kucharska
Tożsamość bez zróżnicowania w mistycznej myśli Mistrza Eckharta
Identity without Diversification according to the Mystical Concept of Meister Eckhart

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Mistrz Eckhart, postać niejednokrotnie bardzo kontrowersyjna, cieszy się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród teologów, filozofów, a przede wszystkim mistyków. Głównym powodem tej uwagi jest jego koncepcja dotycząca zjednoczenia mistycznego, która opiera się głównie na zagadnieniu iskierki duszy oraz niższej części duszy, która staje się wręcz tożsama z Bogiem. Według Eckharta z jednej strony jesteśmy zrodzeni, natomiast z drugiej strony nie jesteśmy, ponieważ powinniśmy oczekiwać zrodzenia w niższej części duszy. „Narodzenie Boga w duszy” - tak Mistrz Eckhart określa zjednoczenie mistyczne, które należałoby, według niego, umieścić w swoistych kategoriach przebóstwienia. Źródłem zaś całej idei przebóstwienia jest nic innego, jak silne podobieństwo między Bogiem i człowiekiem, a dokładnie jego duszą. Nietrudno odnaleźć tu liczne podobieństwa, które z łatwością można dostrzec między myślą Eckharta i myślą neoplato- ników pogańskich - Plotyna czy Proklosa. Istnieje wiele przesłanek, że Mistrz Eckhart próbuje połączyć idealistyczną filozofię neoplatońską z czysto racjonalną filozofią Tomasza z Akwinu, jednak aspekty Akwinaty są w myśli Mistrza Eckharta niemal niezauważalne. Wydaje się, że liczne trudności związane z interpretacją jego poglądów wynikają z ewidentnego braku podstaw metafizyki w jego dziełach. Jest to nieco dziwne, biorąc pod uwagę fakt, że Mistrz Eckhart doskonale znał poglądy Tomasza z Akwinu, który w sposóbjednoznaczny wypracował koncepcję bytu.Proces zjednoczenia jest w myśli Eckharta przedstawiony w kontekście poznawania. Intelekt stanowi tę władzę w bycie ludzkim, dzięki któremu może on pozostawać w nieustannym związku z Bogiem, co pozwala mu na wznoszenie się. Droga do zjednoczenia z Bogiem zawsze zatem będzie drogą ku Najwyższemu Intelektowi poprzez doskonalenie intelektu w sobie samym. Jest to jednak proces, który wymaga swoistego wyjścia z siebie samego. Wyjście to polega na swego rodzaju dążeniu do jak największej prostoty, co polega na odrzuceniu wszelkiej różnorodności oraz inności. Pojawia się zatem ubóstwo rozumiane w sposób zupełnie paradoksalny, ponieważ w konsekwencji zjednoczenia z Bogiemjawi się onojako największe bogactwo.Warto jednocześnie pamiętać, że ów mistyczny kontakt z Bogiem nie jest czymś zupełnie zewnętrznym dla człowieka. Otóż zjednoczenie mistyczne nie polega na wznoszeniu się duszy do Boga, lecz na ujawnieniu Boga w niższej części duszy, wyższa bowiem część duszy, czyli iskierka duszy,jużjest tożsama z Bogiem. Narodziny Boga to uczestnictwo niższej części duszy w szczęściu iskierki duszy. Eckhart wyraźnie wskazuje, że są to narodziny Syna w duszy, które jednak nie oddala duszy od Ojca. Jest to nadal ten sam rodzaj jedności. Zostaje wręcz zniesiona wszelka jedno- stkowość człowieka, zaciera się jego tożsamość. Ta ontologiczna jedność z samym Bogiem jest jednocześnie jednością z dobrem w najwyższym wymiarze, dlatego też zacierają się wszelkie dylematy moralne, które rozstrzygają się dzięki zupełnej jedności, w której tożsamość bytu ludzkiego z Bogiem nie ma żadnego zróżnicowania.
7. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Tomasz Stępień Tomasz Stępień
The Understanding of Symbols and Their Role in the Ascent of the Soul to God in Pseudo-Dionysius the Areopagite and Nicholas of Cusa
Rozumienie symboli i ich roli w drodze duszy ku Bogu u Pseudo-Dionizego Areopagity i Mikołaja z Kuzy

abstract | view |  rights & permissions | cited by
This article considers the issue of changes in the understanding of symbols as an integral part of spiritual life in Neoplatonic philosophy. It seems that ancient Neoplatonic philosophers were the first who clearly realized the importance of symbols to spiritual life. However, it happened due to the influence of the mystical Chaldean and Egyptian thought transferred to philosophical investigation by the Chaldean oracles and Corpus hermeticum. The late Neoplatonic thought of Iamblichus and Eastern Neoplatonic schools used symbols and rituals as integral parts of philosophical investigation, understood as having a mystical goal. Especially mathematical symbols played a significant role, because they were used in the most advanced theurgical rituals. This analysis of the pagan Neoplatonic philosophy permits us to show properly the thought of Pseudo- Dionysius the Areopagite, who creatively transformed the teaching of his pagan predecessors, by incorporating ancient Neoplatonic tradition into Christian theology. Pseudo-Dionysius excludes liturgical symbols from the order of the cosmos and transfers them to the plane of Salvation grounded in Biblical Revelation. Only true symbols are used in the liturgy of the Church, and thus mathematical symbols are no longer needed in the ascent of the soul to unity with God. The third part analyzes the meaning of symbolism in the thought of Nicolas of Cusa. Thanks to the rediscovery of ancient pagan Neoplatonism and Pythagorean thought, Cusanus also brings new life to the mystical meaning of mathematics. Mathematical symbols once again become an im- portant part of the mystical ascent of the soul, but this time without their ritual context.
8. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Hervé Pasqua Hervé Pasqua
Unitrinité et triunité selon l'hénologie cusain
Jednotroistość i trójjedność według Kuzańczykowej henologii

abstract | view |  rights & permissions | cited by
L’article examine la ąuestion de concept cousain de relations trinitaires exprimées par catégories d’unitrinité et triunité. Le fond des analyses est la tradition pythagoricienne et néo-platonicienne à laąuelle Nicolas de Cues se rattache, selon l’Auteur, comme l’un des représentants de la vision hénologiąue de la réalité. La specificite de l’approche presente de la philosophie de Nicolas de Cues est de l’envisager à la lumière du rapport entre l’Un et l’Être, fortement marąué par de nombreuses références à la philosophie de Martin Heidegger.
9. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
María-Jesús Soto-Bruna María-Jesús Soto-Bruna
« Imago repraesentationis creata»: Liberté et union avec l'Absolu : mystique spéculative et réflexion sur l’acces à Dieu chez Nicolas de Cues
„Imago repraesentationis creata”.

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Autorka artykułu podejmuje temat mistyki spekulacyjnej dotyczącej tego, czy istoty ludzkie mogą osiągnąć pełną jedność z zasadą bytu w kontekście koncepcji imago repraesentationis Mikołaja z Kuzy. U Mikołaja z Kuzy to pytanie pojawia się w kontekście zachowania wolności człowieka,jako imago imitationis creata, dzięki unii personalnej z Absolutem.Dans cet article l’auteur traite un thème de la spéculation mystique qui concerne la question de savoir si l’etre humain peut atteindre une union complete avec l’origine ou principe de l’être dans le contexte de la notion repraesentationis imago de Nicolas de Cues. Chez Nicolas de Cues cette question se pose en termes de déroulement de la liberté de l’être humain, comme imago imitationis creata, à travers cette union personnelle avec l’Absolu.In this article the author deals with a theme of mystical speculation that regards the question of whether the human being can reach a complete union with the origin or principle of being within the context of Nicholas of Cusa’s notion of imago repraesentationis. In Nicholas of Cusa, this question is posed in terms of the unfolding of the human being’s freedom, as imago imitationis creata, through that personal union with the Absolute.
10. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Barbara Grondkowska Barbara Grondkowska
The Stages of Love in Cusanus’ Sermon VII Remittuntur ei peccata multa
Stopnie miłości w Kazaniu VII Mikołaja z Kuzy Remittuntur ei peccata multa

abstract | view |  rights & permissions | cited by
The article discusses one of the early sermons by Nicholas of Cusa—Sermo VII Remittuntur ei peccata multa, written in a dialogue form, uncharacteristic of the sermon genre. The main protagonist is Mary Magdalene, who was described on the basis of biblical and apocryphal stories. According to Sermo VII she is an allegory of the soul’s love for God. The article contains the analysis of Cusanus’ concept and terminology of love (amor, caritas, dilectio) as well as the description of the image of three and seven stages of love. Moreover, there have been identified intertextual relations between the sermon and sources attributed to Bonaventura such as De diaeta salutis by Guillaume de Lanicia and De septem itineribus aeternitatis by Rudolf von Biberach. Finally, there are also deeper semantic analyses of more difficult fragments.
artykuły
11. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Martyna Koszkało Martyna Koszkało
Rozwój pojęcia woli w pogańskiej filozofii starożytnej - Sokrates, Platon, Arystoteles
The Development of the Notion of Will in the Pagan Ancient Philosophy: Socrates, Plato, Aristotle

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Celem artykułu jest przedstawienie i analiza kształtowania się pojęcia woli w starożytnej filozofii pogańskiej. W kontekście poglądów Sokratesa, Platona i Arystotelesa autor przedstawia wiele greckich intuicji dotyczących psychologii aktów moralnych i ludzkiego działania. Po pierwsze artykuł przedstawia doktrynę intelektualizmu etycznego, przypisywaną Sokratesowi, według której kognitywne elementy są głównym motywem naszych działań. Z tego powodu trudno znaleźć pojęcie wolnej woli w sokratejskiej antropologii. Po drugie artykuł prezentuje interpretację platońskiej antropologii, według której sferę thymos można nazwać proto-wolą. Ostatecznie autor ukazuje, jak trudno jest znaleźć pojęcie woli w arystotelesowskiej etyce i antropologii, pomimo że Arystoteles bardzo szczegółowo wyjaśniał relacje między przekonaniami, pragnieniami i działaniem. Ani pro- airesis, ani boulesis nie mogą pełnić funkcji woli, szczególnie gdy wola ma być władzą, która pragnie, może wybierać ijest samodeterminującą się władzą.
12. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Dariusz Juruś Dariusz Juruś
Czy etyka troski może prowadzić do zaniku troski?
Can Ethics of Care Lead to the Disappearance of Care?

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Autor artykułu stara się wykazać, że etyka troski, a mówiąc precyzyjniej - niektóre postulatyjej wybitnych przedstawicieli, mogą prowadzić do zaniku troski w jej fundamentalnym rozumieniu. Postulaty te zmierzają do rozciągnięcia troski na stosunki społeczno-polityczne. Swoją tezę stara się udowodnić, korzystając z zaproponowanej typologii troski.
13. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Jan Kłos Jan Kłos
Wolność w myśli Ludwiga von Misesa (1881-1973)
Freedom in Ludwig von Mises’s Thought (1881-1973)

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Ludwig von Mises jest głównym przedstawicielem tzw. Ekonomicznej Szkoły Austriackiej, autorem monumentalnego dzieła Ludzkie działanie. Mises opowiadał się za stanowiskiem leseferyzmem w dziedzinie ekonomii, a zatem za wolnym rynkiem, indywidualną wolnością oraz ograniczonym państwem. Niniejszy tekst jest próbą syntetycznego ujęcia rozumienia wolności w myśli Misesa.Austriacki ekonomista podkreśla znaczenie wolnych działań społecznych oraz naturalnych więzi, które inspirują ludzi do działania. Działania te są dużo bardziej skuteczne aniżeli inicjatywy inspirowane i kontrolowane przez państwo. Mises podkreśla znaczenie wolności negatywnej, a zatem wolności politycznej dla rozwoju społecznego. Państwo jest potrzebne, ale w ograniczonych obszarach - obronności oraz wymierzania sprawiedliwości. Poza tymi dziedzinami samorządne społeczeństwo organizuje się dużo bardziej efektywnie.
14. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Wiesław L. Galus Wiesław L. Galus
Architektura świadomości. Część II: Struktura molekularna i biofizyka pamięci
Architecture of Consciousness. Part Two: Molecular Structure and Biophysics of Memory

abstract | view |  rights & permissions | cited by
Część II pracy objaśnia molekularne podłoże pamięci w oparciu o założenia Neuro-Elektro- Dynamiki postulowanej przez Aura i Yoga. Wskazano na biofizyczne mechanizmy generacji wspomnień, refleksji i odczuć dzięki efatycznym sprzężeniom synaptycznym, spełniającym wymagania indukowania impresjonów Vadakkana. Wykazano, że działanie mechanizmu selekcyjnego WTA może być dobrym modelem opisującym funkcję przełączania uwagi. Wskazano na relacje między pamięcią roboczą, krótkoterminową i trwałą i ich spójność z molekularnymi procesami zapamiętywania i rozpoznawania wzorców. Wskazano, że trwała pamięć epizodyczna wymaga konwersji sekwencji czasowych sygnałów bottom-up do rozkładu przestrzennego tworzącego impresjony dynamiczne. Odwrotna transformacja tych impresjonów umożliwia przypominanie epizodów z przeszłości. Omówiono znaczenie wrodzonych struktur sieci neuronowych zapewniających dziedziczenie zachowań instynktownych. Struktury te nie wykluczają zachowania plastyczności umysłu umożliwiającej efektywne uczenie.
recenzje
15. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Błażej Gębura Błażej Gębura
The Best Argument Against God
The Best Argument Against God

view |  rights & permissions | cited by
16. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Anna Starościc Anna Starościc
Life After Faith. The Case for Secular Humanism
Life After Faith. The Case for Secular Humanism

view |  rights & permissions | cited by
17. Roczniki Filozoficzne: Volume > 63 > Issue: 2
Robert Puzia Robert Puzia
Filozofowie ukraińscy w Szkole Lwowsko-Warszawskiej
Filozofowie ukraińscy w Szkole Lwowsko-Warszawskiej

view |  rights & permissions | cited by