1.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Dariusz Dąbek
Dariusz Dąbek
Edward A. Milne’s Philosophy of Science:
Between Aristotelianism and Popperism
Filozofia Nauki Edwarda A. Milne’a
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
The article seeks to show that E.A. Milne’s philosophy of science has its roots in the philosophy of Aristotle and it could be an inspiration for Popper’s philosophy. The similarities with Aristotle’s concept are as follows: 1) the aim of science is to explain phenomena by discovering general principles; 2) the mind is responsible for discovering them, although experience guides the search; 3) deducing detailed statements from general assumptions is the most important element of research. On the other hand, Milne’s proposal is consistent with Popper’s main ideas: 1) criticism of the principle of induction; 2) preference for the hypothetical-deductive method (assumptions should be bold hypotheses that require empirical testing to be accepted); 3) appreciation of falsification and confidence in the effectiveness of deductive logic.
Artykuł jest próbą wykazania, że E.A. Milne’a filozofia nauki ma swoje źródła w filozofii Arystotelesa i mogła stanowić inspirację dla Popperowskiego hipotetyzmu. O zgodności z koncepcją Arystotelesa świadczą następujące jej cechy: 1) celem nauki jest wyjaśnianie zjawisk przez odkrywanie ogólnych zasad; 2) istotną rolę w ich odkrywaniu spełnia umysł, choć doświadczenie ukierunkowuje poszukiwania; 3) dedukowanie szczegółowych twierdzeń z ogólnych założeń jest najważniejszym elementem badań. Z drugiej strony propozycja Milne’a jest zgodna z głównymi ideami koncepcji Poppera: 1) krytyką zasady indukcji; 2) preferowaniem metody hipotetyczno-dedukcyjnej (założenia mają charakter śmiałych hipotez i są akceptowane na podstawie wyników testów empirycznych); 3) docenieniem falsyfikacji i przekonaniem o skuteczności logiki dedukcyjnej.
|
|
2.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Damian Mrugalski
Damian Mrugalski
Agnostos Theos:
Relacja między nieskończonością a niepoznawalnością Boga w doktrynach medioplatoników
Agnostos Theos
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W czasach poprzedzających powstanie neoplatonizmu (I-III wiek przed Chr.) filozofowie zwani dziś medioplatonikami snuli rozbudowaną refleksję na temat możliwości poznania Boga oraz dróg prowadzących do zdobycia wiedzy o tym, co transcendentne. Zgodnie ze słowami Platona: „Znaleźć Twórcę i Ojca tego wszechświata jest rzeczą trudną, lecz znalazłszy Go, jest niemożliwe opowiadać o Nim wszystkim” (PLATO, Timaeus 28c) medioplatonicy uważali, że Bóg, którego utożsamiali niekiedy z platońskim Jednem i Dobrem, jest poznawalny, lecz niewyrażalny. Choć poznaniu Boga towarzyszy trud związany z procesem intelektualnego i etycznego doskonalenia się, a to, co poznane w tym procesie, jest niemożliwe do wypowiedzenia w ludzkim języku, to jednak wiedza o Bogu i upodobnienie się do Niego jest celem wszelkiej filozofii platońskiej. Do podobnych wniosków dochodzili myśliciele żydowscy i chrześcijańscy tworzący w tym samym czasie, tacy jak Filon z Aleksandrii, Klemens z Aleksandrii czy Orygenes, zaliczani niekiedy również do grona filozofów medioplatońskich. W odróżnieniu od swych pogańskich kolegów, uważali oni jednak, że proces poznawania Boga przez człowieka będzie trwał w nieskończoność, a skończony ludzki umysł nigdy nie będzie w stanie objąć w zupełności tego, co nieskończone. Za nieskończoną bowiem uznawali istotę i moc Boga. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie związku między nieskończonością a niepoznawalnością Boga, a zarazem wskazanie na różnice w tezach stawianych w tej kwestii przez medioplatoników pogańskich i tych, którzy przyjmowali Objawienie judeo-chrześcijańskie.
In the times preceding the emergence of Neo-Platonism (1st–3rd century BC), the philosophers now known as Middle Platonists elaborated an extensive reflection on the possibility of knowing God, and the ways that could lead to acquiring knowledge about the transcendent. According to Plato, “To discover the Maker and Father of this Universe were a task indeed; and having discovered Him, to declare Him unto all men were a thing impossible” (PLATO, Timaeus 28c). The Middle Platonists believed that God, whom they sometimes identified with the Platonic One and Good, is possible to know but not possible to express. Even though the knowledge of God is accompanied by all the difficulties associated with the process of intellectual and ethical improvement, and although what one comes to know in this process is ultimately impossible to express in human language, gaining knowledge of God and becoming like Him is nevertheless the goal of all Platonic philosophy. Jewish and Christian thinkers working at this time came to similar conclusions. These include Philo of Alexandria, Clement of Alexandria, and Origen, who are themselves sometimes deemed Middle-Platonic philosophers. Unlike their pagan colleagues, they believed that man’s process of coming to know God would go on forever. They thought that the finite human mind would never be able to contain the infinite, and they held that the essence and power of God are indeed infinite. The goal of this article is to expose the relationship between the infinity and the unknowability of God, and at the same time to point out the differences in the theses put forward on this question by pagan Middle Platonists and those who accepted Judeo-Christian revelation.
|
|
3.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Dariusz Juruś
Dariusz Juruś
Koncepcja zdolności Marthy C. Nussbaum
Martha C. Nussbaum’s Capabilities Approach
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W artykule w pierwszej jego części prezentuję wybrane, najważniejsze elementy zdolnościowej koncepcji (capabilities approach) współczesnej amerykańskiej filozof Marthy C. Nussbaum. W drugiej części poddaję krytyce pewne elementy tej koncepcji, traktując ją, zgodnie z deklaracją Nussbaum, jako przede wszystkim teorię polityczną, a nie moralną.
In the article, in its first part, I present selected, the most important elements of the capabilities approach developing by contemporary American philosopher Martha C. Nussbaum. In the second part, I criticize certain elements of this concept, treating it, in accordance with the Nussbaum’s declaration, as above all a political theory, not a moral one.
|
|
4.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Marta Soniewicka
Marta Soniewicka
Racje i emocje w dyskusji na temat ingerencji genetycznych w ludzką prokreację
Reasons and Emotions in the Discussion on Genetic Intervention in Human Procreation
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W artykule przestawione zostały etyczne problemy zastosowania nowoczesnych technik ingerencji genetycznych w ludzką prokreację. W szczególności rozważone zostały krytycznie argumenty racjonalistyczne za ingerencjami genetycznymi, w tym argument dotyczący neutralności etycznej technologii, liberalny argument swobody prokreacyjnej oraz argument dotyczący genetycznego ulepszania populacji. Analizie została również poddana negatywna reakcja emocjonalna w stosunku do inżynierii genetycznej, a celem artykułu było wydobycie z niej aspektów poznawczych, dotyczących szerszego rozumienia znaczenia prokreacji ludzkiej i wartości relacji rodzicielskiej.
In the paper, there were presented ethical arguments concerning the application of modern techniques of genetic intervention in human procreation. In particular, the rationalistic arguments in favor of genetic interventions were critically presented, namely the argument on ethical neutrality of technology, liberal argument on procreative freedom and argument on genetic enhancement. There were also analyzed the negative emotional reaction to genetic engineering. The main aim of the paper was to express the cognitive element from these emotions enabling the wider understanding of human procreation and the values of parent-child relations.
|
|
5.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Adrian Kuźniar
Adrian Kuźniar
Krytyki genealogiczne i autonomia przekonań moralnych
Genealogical Critiques and the Autonomy of Moral Beliefs
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Argument darwinowski w metaetyce może posiadać swój memetyczny odpowiednik oparty na założeniu, że nasze przekonania moralne powstały w procesie ewolucji kulturowej na drodze memetycznego doboru naturalnego. Czy istnieje jakaś różnica w mocy argumentacyjnej tych dwóch rodzajów krytyki genealogicznej? W niniejszym artykule staram się wykazać, że różnica taka może występować. Dlatego też nie jest prawdą, że każdy możliwy mechanizm przyczynowy mieszący się w ramach naturalistycznego obrazu świata w tym samym stopniu podważa nasze przekonania moralne. Należy jednak zadać dalej idące pytanie: czy powinniśmy pozostawić racjonalność naszych najgłębszych przekonań moralnych na łasce wyników badań empirycznych nad ich przyczynową genezą? W artykule staję na stanowisku, że nie powinniśmy tego czynić. Jeśli jednak takie podejście ma być uzasadnione, musimy obronić twierdzenie o autonomii systemu przekonań moralnych. Tylko wówczas odmienna koncepcja wiedzy, a także odmienne standardy obiektywnej racjonalności propozycjonalnej mogą zostać zastosowane do tychże przekonań; odmienne, tj. różne od tych właściwych dla przekonań i sądów nienormatywnych. Okazuje się, że tylko ekspresywiści mogą utrzymywać, że własność, na mocy której przekonania moralne pełnią charakterystyczną dla siebie funkcję praktyczną, nadaje dyskursowi moralnemu poszukiwaną autonomię.
The Darwinian argument in metaethics can have its memetic counterparts based on the assumption that our moral beliefs were formed in the process of cultural evolution by means of memetic natural selection. Is there any difference with respect to the debunking force of these two kinds of genealogical critiques? In this paper I argue that there might be such difference. Therefore, it is not true that any possible naturalistically respectable causal mechanism is equally undermining for our moral beliefs. Yet, there is a more profound question to be asked: should we leave the rationality of our deepest moral beliefs at the mercy of the results of empirical investigations into their causal origin? This paper argues that we should not. However, if this approach is to be justified, the autonomy of moral beliefs must be defended in a principal manner. Only then may a different account of knowledge as well as different standards of objective propositional rationality be legitimately adopted for moral beliefs — i.e. different from those proper to non-normative beliefs. It turns out that only expressivists are in a position to claim that the property in virtue of which moral beliefs perform their distinctive practical function confers autonomy on moral discourse.
|
|
6.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
67 >
Issue: 3
Andrzej Waleszczyński
Andrzej Waleszczyński
Między troską a sprawiedliwością — Virginii Held poglądy na wspólnotę polityczną
Between Care and Justice
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W artykule podjęta została analiza tego, co nowego do debaty o kondycji współczesnej wspólnoty politycznej wniosła dyskusja o relacji między troską a sprawiedliwością. Autor przybliża kategorię troski w filozofii i jej rozumienie ze szczególnym uwzględnieniem poglądów Virginii Held. Analizuje znaczenie relacji troski jako fundamentu dla prawidłowego funkcjonowania wspólnoty społecznopolitycznej i krytyki idei kontraktu społecznego podejmowane przez przedstawicielki etyki troski. W sposób krytyczny przedstawia konsekwencje założeń wspólnoty obywatelskiej przyjmowanych przez Held.
In the article, an analysis was made of what’s new in the debate on the condition of the contemporary political community brought up by the discussion about the relationship between care and justice. The author introduces the category of care in philosophy and its understanding and with particular emphasis on the views of Virginia Held. He analyzes the importance of a relationship of care as the foundation for the proper functioning of the socio-political community and criticism of the idea of a social contract undertaken by representatives of the ethics of care. Critically, he presents the consequences of the assumptions of the civic community accepted by Held.
|
|