debata wokół artykułu saula smilansky’ego |
1.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Saul Smilansky, Marcin Iwanicki
Saul Smilansky
O wątpliwej moralności pewnych rozpowszechnionych form modlitwy
A Problem about the Morality of Some Common Forms of Prayer
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W chwilach szczególnego zagrożenia ludzie zwykle błagają Boga o pomoc dla siebie lub swoich bliskich, modląc się na przykład, żeby lawina zmieniła kierunek lub żeby znalazł się dawca organów dla czyjegoś umierającego dziecka. Taka modlitwa wydaje się naturalna, a dla wierzących nawet rozumna i akceptowalna. Niestosowne wydaje się potępianie takiej typowej modlitwy jako czegoś złego. Ale kiedy dokładnie zbadać, co się rzeczywiście dzieje w takich sytuacjach, to okazuję się, że często tego rodzaju modlitwa jest moralnie dyskusyjna. Autor twierdzi, że taka modlitwa powinna być postrzegana jako forma działania (a nie, powiedzmy, nadziei), a tym samym powinna spełniać wysokie standardy moralne, które odnoszą się do działań; ponadto autor twierdzi, że założenie dobroczynności Bóstwa nie wystarcza, aby taką modlitwę legitymizować.
At a time of acute danger, people commonly petition God for help for themselves or their loved ones; such as praying that an avalanche heading in one’s direction be diverted, or that an organ donor be found for one’s dying child. Such prayer seems natural and, indeed, for believers, reasonable and acceptable. It seems perverse to condemn such typical prayer, as wrong. But once we closely examine what is actually happening in such situations, we shall see that frequently prayer of this sort is morally problematic. The author argues that such prayer ought to be seen as a form of action (rather than, say, mere hope), thereby needing to meet the higher moral standards ones which apply to actions; and that the assumption of the benevolence of the deity does not suffice to make such prayer legitimate.
|
|
|
2.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Jakub Gomułka, Zofia Sajdek
Jakub Gomułka
O różnicy między magią a modlitwą - krytyka stanowiska Saula Smilansky’ego
The Difference between Magic and Prayer
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Zawarta w niniejszym artykule dyskusja z tekstem Saula Smilansky’ego O wątpliwej moralności pewnych form modlitwy składa się z dwóch części. W pierwszej bronimy tezy, że fikcyjne przykłady prezentowane przez autora albo nie stanowią powszechnie akceptowalnych form modlitwy, albo dają się interpretować tak, że nie stanowią etycznego problemu. Życzenie komuś śmierci jest bowiem zawsze nieetyczne, ale w każdej wyobrażalnej sytuacji zagrożenia życia możliwa jest modlitwa o rozwiązanie, które nie pomnaża śmierci.W drugiej części bronimy tezy, że prezentowany w przykładach Smilansky’ego stosunek ludzi do Boga w ogóle nie jest religijny, a w konsekwencji działania w nich opisane nie zasługują na miano „modlitwy”. Kiedy bowiem w naszym nastawieniu do Boga liczy się tylko to, że jest On zdolny zmienić bieg zdarzeń na naszą korzyść, a to, że jest On dobry umyka naszej uwadze, wówczas nie mamy na myśli Boga tradycji religijnej. W tym punkcie przywołujemy myślicieli należących do nurtu tzw. Wittgensteinowskiego fideizmu, których krytyka modlitwy błagalnej idzie być może zbyt daleko, skłania jednak do refleksji nad granicami właściwego stosunku do Boga.
Our discussion of Saul Smilansky’s paper “A Problem about the Morality of Some Common Forms of Prayer” consists of two parts. In the first part, we argue for the thesis that the fictitious examples given by the author of the paper either are not commonly acceptable forms of prayer (being unethical), or are interpretable in a way which removes the ethical problem altogether. It is always unethical to wish someone’s death, but in each imaginable situation of deadly danger there is a sense of a prayer for a solution which does not multiply death.In the second part, we defend the thesis that the attitude towards God depicted in Smilansky’s examples is not religious at all, and the acts desrcibed in them do not deserve to be called “prayers.” When all what really matters to us about God is that He is able to change the course of events in our favor, and His goodness escapes our attention, then by “God” we do not mean the God of religious tradition. At this point we recall the thinkers belonging to the so-called Wittgen- steinian fideism, whose critique of petitionary prayer goes maybe too far, but also invites us to rethink the limits of the right attitude towards God.
|
|
|
3.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Miłosz Hołda
Miłosz Hołda
Dlaczego zła modlitwa nie jest możliwa?
Why Is Evil Prayer Not Possible?
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W artykule O wątpliwej moralności pewnych rozpowszechnionych form modlitwy Saul Smi- lansky rekonstruuje założenia moralnie niedopuszczalnej modlitwy. Założenia te dotyczą sposobu, w jaki Bóg wysłuchuje próśb modlących się ludzi, moralnego poziomu bóstwa i tych, którzy się modlą, a także natury relacji między modlitwą a wysłuchaniem jej przez Boga. W niniejszym artykule, podaję powody, dla których uważam, iż dokonana przez niego rekonstrukcja nie jest poprawna. Argumentuję, że niedopuszczalna moralnie modlitwa, o jakiej pisze Smilansky, w ogóle nie jest możliwa. Wskazanych przez niego założeń nie da się odnaleźć wśród założeń faktycznie modlących się ludzi. Nawet gdyby dało się je odnaleźć, niemożliwe jest ich łączne występowanie. Każdy, kto się modli, robi tym samym coś dobrego. Krytyka Smilansky’ego skierowana jest przeciwko czemuś, co faktycznie nie istnieje i nie może istnieć, dlatego nie dostarcza powodów, dla których należałoby uznać za niedopuszczalną jakąkolwiek modlitwę.
In the article “A Problem about the Morality of Some Common Forms of Prayer,” Saul Smilansky reconstructs the basics of morally unacceptable prayer. These assumptions relate to the way in which God hears the petitions of praying people, the moral level of deity and those who pray, as well as the the nature of the relationship between prayer and God’s awareness (acceptance) of it. In this article, I present the reasons why I believe that the reconstruction made by Smilansky is not correct. I argue that morally inadmissible prayer is not at all possible. Assumptions indicated by him cannot be found among the assumptions of actually praying people. Even if we could find some of these assumptions, it is not possible that they all can occur together. So everyone who prays, does a good thing. Smilansky’s criticism is directed against something that does not exist and cannot exist and therefore does not provide reasons why any prayer should be considered as unacceptable.
|
|
|
4.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Dariusz Łukasiewicz
Dariusz Łukasiewicz
O niektórych warunkach moralnej akceptowalności pewnych modlitw
On Some Conditions of the Moral Acceptability of Certain Prayers
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W artykule prezentuję pogląd, że ocena moralna osób modlących się w sytuacjach skrajnych (zagrożenie życia) powinna być formułowana w oparciu o znajomość pewnych nierzeczywistych okresów warunkowych. Chodzi tu o okresy warunkowe opisujące sytuacje, w których osoby modlące się mogłyby wybrać, gdyby zechciały, inne niż modlitwa sposoby ocalenia siebie lub najbliższych. Jednakże ponieważ nie znamy wartości logicznej takich zdań, nie mamy wystarczających podstaw do oceny moralnej takich osób. W dalszej części artykułu rozważam ogólne założenia racjonalności modlitw wstawienniczych w kontekście różnych odmian teizmu i sugeruję, że pojęcie Bożej odpowiedzi na takie modlitwy może mieć sens literalny w teizmie otwartym i probabilistycznym, a metaforyczny tylko w teizmie klasycznym.
In my paper, I present the view that moral evaluation of praying persons in existentially extreme situations (danger of death) should be based on knowledge concerning the truth value of some counterfactual propositions. I have in mind the counterfactual propositions describing situations in which praying people might choose, according to their will, other means of salvation for themselves or for their loved ones—other than petitionary prayer (also called “impetratory prayer”). However, since we do not know the truth value of such counterfactual propositions, we do not have sufficient means to issue any moral evaluation of such persons. In the second part of the paper I consider some general assumptions of rationality of petitionary and intercessory prayers in the context of various forms of theism. I suggest there that the concept of the divine answer to such prayers may have a literal meaning provided that we accept open or probabilistic theism, and a merely metaphoric or figurative meaning if we accept classical theism.
|
|
|
5.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Mateusz Przanowski
Mateusz Przanowski
Saula Smilansky’ego kłopoty z moralnością modlitwy prośby:
Kilka uwag krytycznych
Saul Smilansky’s Problems with Petitionary Prayer
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
W niniejszym tekście próbuję krytycznie przeanalizować artykuł Saula Smilansky’ego o modlitwie prośby z punktu widzenia filozofii i teologii tomistycznej. Najbardziej kontrowersyjne wydają mi się następujące elementy: 1. Odmowa zastosowania zasady podwójnego skutku do jednego z opisanych w artykule przypadków. Uważam, że ta odmowa jest zakorzeniona w wątpliwym rozumieniu prawa do obrony samego siebie; 2. Niedocenienie roli sprawiedliwej kary w rządach Opatrzności; 3. Nieznajomość albo niechęć do wprowadzenia pojęcia „dopustu Bożego”; 4. Nie do końca trafne psychologiczne spostrzeżenia dotyczące ludzki modlących się do Boga o pomoc w skrajnie trudnych okolicznościach. Najogólniej rzecz ujmując, większość problemów poruszana przez Smilansky’ego tylko akcydentalnie dotyczy zagadnienia sensowności modlitwy prośby. Powstanie tych problemów wiąże się raczej z takimi a nie innymi rozwiązaniami problemów moralnych niż z modlitwą prośby jako taką.
This paper takes a Thomistic point of view to critically analyze several points of Saul Smi- lansky’s article on petitionary prayer. The most controversial aspects of Smilansky’s paper are as follows: 1. It seems that the author has some difficulties with the principle of double effect, because his understanding of the human right to self-defense is highly debatable. 2. The author fails to appreciate the role of just punishment. 3. Apparently, Smilansky doesn’t know or doesn’t accept the theology of God’s permission which narrows his view of the cases he discusses. 4. His psychological account of petitionary pray is far from convincing. Generally speaking, although the title cites petitionary prayer as its central problem, in fact the main controversies refer to moral questions which can be discussed without introducing the concept of God’s agency. In order to solve Smilansky’s paradoxes we should first answer these fundamental moral difficulties.
|
|
|
6.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Jacek Wojtysiak
Jacek Wojtysiak
Lawina w omodlonym świecie:
filozofia religii wobec przypadków Saula Smilansky’ego
An Avalanche in the Petitionary World
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Niniejszy artykuł stanowi polemikę z esejem Saula Smilansky’ego pt. O wątpliwej warości moralnej pewnych rozpowszechnionych form modlitwy. Według Smilansky’ego niektóre modlitwy prośby, a zwłaszcza modlitwy o czyjeś dobra kosztem kogoś innego, są niemoralne. Zgadzam się, że nie każda modlitwa jest moralnie akceptowalna, lecz jednocześnie argumentuję, że jego uzasadnienie tej tezy zakłada lub zawiera fałszywe przesłanki. W szczególności formułuję cztery zastrzeżenia (lub zarzuty) wobec jego argumentu: (i) punktem wyjścia filozofii modlitwy powinny być nie prywatne przekonania filozofa, lecz (w przypadku braku empirycznej wiedzy o modlących się ludziach) ortodoksja lub ortopraksja określonej religii (zastrzeżenie metodologiczne); (ii) modląca się osoba (zwłaszcza w trudnej sytuacji życiowej) nie rozważa konsekwencji wysłuchania swej modlitwy (zastrzeżenie psychologiczne); (iii) zgodnie z modelem biblijnym każda modlitwa prośby zawiera warunek ‘jeśli Bóg chce’ (zastrzeżenie teologiczne); (iv) pomimo (reprezentowanej przez Smilansky’ego) powszechnej opinii, modlitwa prośby nie jest działaniem w zwykłym znaczeniu tego słowa (zastrzeżenie ontologiczne). Tej ostatniej tezy bronię, posługując się rozróżnieniem Charlesa Taliaferro na Świat Omodlony i Świat Nieomo- dlony. Poza tym próbuję podać własne kryterium moralności modlitwy prośby: modlitwa taka jest moralnie dobra, jeśli buduje pozytywną relację z Bogiem lub innymi ludźmi oraz jest wypowiadana wraz z uzupełnieniem ‘Boże, bądź wola Twoja!’
The article is a polemic with Saul Smilansky’s essay “A Problem about the Morality of Some Common Forms of Prayer.” According to Smilansky some petitionary prayers, especially prayers for one’s own good at the expense of someone else, are immoral. I agree that not every prayer is morally acceptable but at the same time I argue that Smilanksy’s justification of this thesis presupposes or includes some false premises. In particular I give four reservations about (or objections to) his argument: (i) philosophy of prayer should start not with the private beliefs of the philosopher but (if one does not have empirical knowledge about praying people) with a given religious orthodoxy or orthopraxis (the methodological reservation); (ii) a praying person (especially in a difficult life situation) does not consider the consequences of his or her prayer’s being answered (the psychological reservation); (iii) according to the Biblical model every petitionary prayer involves the conditional clause ‘if God wills’ (the theological reservation); (iv) in spite of a common opinion (represented by Smilansky) petitionary prayer is not action in the ordinary meaning of this word (the ontological reservation). I defend the last thesis using Charles Taliaferro’s distinction between the Petitionary World and the Non-Petitionary World. I also try to introduce my own criterion of the morality of petitionary prayer: such a prayer is morally good if it builds a positive relationship between a petitioner and God or other people and if it is spoken together with the supplement ‘God, your will be done!’
|
|
|
artykuły |
7.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Sylwia Wilczewska
Sylwia Wilczewska
Thomas Hobbes w interpretacji Lesliego Stephena a agnostycyzm brytyjski przełomu XIX i XX wieku
Thomas Hobbes as Interpreted by Leslie Stephen and British Agnosticism at the Turn of the 19th and the 20th Centuries
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Leslie Stephen, jeden z głównych przedstawicieli wiktoriańskiego agnostycyzmu i autor ważny dla wiktoriańskiej historiografii, wiele miejsca w swych dziełach poświęcił filozofii Thomasa Hobbesa, którego interpretował jako zdecydowanego sceptyka i którego myśl zainspirowała częściowo jego własną filozofię, szczególnie w przypadku takich zagadnień, jak rola religii i natura wiary. Analiza dokonanego przez Stephena porównania Hobbesa do Herberta Spencera ukazuje analogię między dwoma ujęciami problemu wiedzy o Bogu obecnymi w dziełach Hob- besa a formą, jaką problem ten przyjął u fideisty Henry’ego Longueville’a Mansela i agnostyka Herberta Spencera, rzucając światło na nowożytne inspiracje wiktoriańskiego agnostycyzmu i wpływ, jaki poglądy jego zwolenników wywarły na historiografię ich epoki.
Leslie Stephen, one of the main representatives of Victorian agnosticism and an important Victorian historiographer, devoted much space in his works to the philosophy of Thomas Hobbes, interpreted by Stephen as a confirmed sceptic; Hobbes’ thought partially inspired Stephen’s own philosophy—especially when it comes to such problems as the role of religion and the nature of faith. An analysis of Stephen’s comparison of Hobbes to Herbert Spencer shows an analogy between two accounts of the problem of the knowledge of God: (1) that of Hobbes and Henry Longueville Mansel, a fideist, and (2) that of Herbert Spencer, an agnostic. The analysis sheds light on the modern inspirations of Victorian agnosticism and its influence on Victorian historiography.
|
|
|
8.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Marta Baranowska
Marta Baranowska
Nietzsche o wolności jednostki, czyli o niespełnionych i spełnionych marzeniach
Nietzsche on Human Freedom, or Unfulfilled and Fulfilled Dreams
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Przedmiotem artykułu są rozważania o wolności człowieka. Nietzsche przede wszystkim neguje koncepcje wolnej woli, która jest tak zakorzeniona w powszechnej świadomości. Uważa jednak, że możliwe jest zdobycie wolności, a raczej jej nieustanne zdobywanie. Człowiek wolny jest wojownikiem. Do tego zdolny jest tylko nadczłowiek jako doskonały byt, charakteryzujący się dużym natężeniem woli mocy, dzięki której jest zdolny do indywidualnej twórczości. Większość ludzi, która żąda wolności, traktuje ją jako zabezpieczenie przed silnymi jednostkami. W rzeczywistości bowiem kwestią podstawową jest silna, bądź słaba wola, każdy chce zdobyć przewagę, a nie jedynie cieszyć się niezależnością wobec innych.
The subject of the article is an analysis of the idea of human liberty. Nietzsche denies the idea of freedom of will. Although he believes that it is possible to become free, that freedom is a realizable ideal. Human beings are able to improve. Nietzsche is creating the concept of superman as a more excellent kind of being. Nietzsche’s elitism was devoted towards the self-creation of an individuality of great strength. People demand freedom only when they have no power.Freedom means that the manly instincts dominate over other instincts. The free man is a warrior. Freedom is the will to be responsible to ourselves. In real life it is only a question of strong and weak wills.
|
|
|
9.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Radosław Kazibut
Radosław Kazibut
Wpływ debaty „naturalne a sztuczne” na kształtowanie się stanowiska eksperymentalizmu
The Influence of the Debate on “the Natural and the Artificial” on the Formation of Experimentalism
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Jednym z filozoficznym problemów, który wyrósł na gruncie arystotelesowskiej filozofii przyrody, jest debata „natura a kunszt”. Filozoficzna dyskusja nad kryteriami odróżnienia wytworów naturalnych od artefaktów kunsztu ludzkiego i proponowane w ramach niej rozstrzygnięcia wpłynęły na ukształtowanie się stanowiska eksperymentalizmu. Celem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób argumenty podnoszone w filozoficznej debacie „naturalne a sztuczne” wpłynęły na kształt filozofii eksperymentu i naturalizmu Roberta Boyle’a, a w konsekwencji na postać filozoficznych założeń współczesnego eksperymentalizmu.
One of the philosophical problems that developed on the basis of Aristotle’s philosophy of nature is the debate on “nature and art.” The formation of the experimental viewpoint which influenced the philosophical discussion and its criteria for distinguishing products of nature and products of art are also proposed as part of this debate. The purpose of this article is to elaborate on how the arguments surrounding “nature and art” influenced the experimental design of Robert Boyle’s philosophy of naturalism and the philosophical assumptions of modern experimentalism.
|
|
|
tłumaczenia |
10.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Tomasz z Akwinu, Kamil Majcherek
Tomasz z Akwinu
O zasadach natury
On the Principles of Nature
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Tekst stanowi tłumaczenie traktatu Tomasza z Akwinu pt. De principiis naturae (O zasadach natury), stanowiącego opis podstawowych zagadnień filozofii przyrody i metafizyki w ujęciu Akwinaty. Są to przede wszystkim zagadnienia związane z powstawaniem, które stanowi dla Tomasza podstawowy przedmiot badań filozofa natury. Zajmuje się on odróżnieniem substancji od przypadłości, złożeniem materii i formy, czterema rodzajami przyczyn i ich wzajemnymi relacjami, a także rodzajami konieczności i identyczności.
This text is a translation of the treatise De principiis naturae (On the Principles of Nature), written by Thomas Aquinas. It provides a description of the basic questions occupying the philosophy of nature and metaphysics as Aquinas sees them. These questions are, first and foremost, the ones concerning the phenomenon of becoming, which, according to Aquinas, constitutes the basic object of investigations conducted by the philosopher of nature. In the treatise, Aquinas distinguishes substance from accidents; describes the composite of matter and form, the four kinds of causes and how they are related to one another; and, finally, presents different kinds of necessity and identity.
|
|
|
11.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
John Martin Fischer, Marcin Iwanick
John Martin Fischer
Dlaczego nieśmiertelność nie jest taka zła
Why Immortality Is Not So Bad
abstract |
view |
rights & permissions
| cited by
Autor twierdzi, że nieśmiertelność niekoniecznie musi być aż tak zła, jak to opisuje Bernard Williams. Twierdzi on, że jeśli nieśmiertelne życie charakteryzowałoby się wystarczająco zróżnicowanym pakietem doświadczeń, odpowiednio podzielonych, nie ma powodu, by sądzić, że ktoś będzie się nudził (podobnie jak nie ma powodu, by sądzić, że ktoś będzie się nudził takimi doświadczeniami w życiu śmiertelnym). Przyznaje, że niektóre z przyjemnych doświadczeń „same ulegają wyczerpaniu”, ale mówi, że nie ma wystarczającej liczby powtarzalnych „przyjemności”, aby ulec nudzie, o której mówi Bernard Williams.
The author argues that immortality need not be as bad as Bernard Williams says it would be. He argues that if an immortal life were characterized by a sufficiently diverse package of experiences, appropriately distributed, there is no reason to think that one would become bored (just as there is no reason to think that one would become bored of such experiences in a finite life). He acknowledges that some pleasurable experiences would be “self-exhausting,” but he says that there are enough “repeatable pleasures” to avoid the tedium of which Bernard Williams speaks.
|
|
|
recenzje |
12.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Jacek Jarocki
Jacek Jarocki
Filozofia i los. Szkice tychiczne
Filozofia i los. Szkice tychiczne
view |
rights & permissions
| cited by
|
|
|
13.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
64 >
Issue: 1
Damian Maziarz
Damian Maziarz
Co ma Putin w głowie?
Co ma Putin w głowie?
view |
rights & permissions
| cited by
|
|
|