Displaying: 101-110 of 110 documents

0.075 sec

101. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 12
Θεοδώρα Τζανετάκη Η ευτυχία, το αρχαιότερο όνειρό μας: Η πρόταση του Απολλωνίου Τυανέα
abstract | view |  rights & permissions
Η παρούσα ανακοίνωση πραγματεύεται τη φιλοσοφία του νεοπυθαγόρειου Απολλώνιου Τυανέα (1ος αιώνας μ.Χ.), κυρίως μέσα από το κείμενο Βίβλος σοφίας και συνέσεως αποτελεσμάτων Απολλωνίου του Τυανέως, που αποτέλεσε το θέμα της διδακτορικής μου διατριβής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η βιοσοφία του Απολλώνιου Τυανέα θεμελιώνεται στη σύνδεση του ανθρώπου με το φυσικό και υπερφυσικό κόσμο, στηριγμένη σε μία ιδιαίτερη σχέση θεού και ανθρώπου, δίνοντάς του πρόσβαση στα μυστήρια της ζωής και την δυνατότητα συμμετοχής στη διαμόρφωση της πραγματικότητας. Η σχέση του ανθρώπου με το θεϊκό δεν βασίζεται σε κάποια δογματική θρησκευτική διδασκαλία, αλλά εκφράζει την πρωταρχική ανάγκη του για σοφία και ενότητα. Το πανανθρώπινο αυτό αίτημα εκπληρώνεται στο πρόσωπο του δασκάλου, που κινητοποιεί σε τέτοιο βαθμό τις δυνάμεις του μαθητή, ώστε να τον εντάσσει στην πραγματικότητα με οξυμένες όλες του τις λειτουργίες και ανοιχτή την καρδιά του στην προσφορά. Η φιλοσοφία του Τυανέα, φωτίζοντας το δρόμο που οδηγεί στον κόσμο της αγάπης, της αλληλεγγύης, της πίστης και της γνώσης που τα περιλαμβάνει όλα, είναι ένα ισχυρό αντίδοτο σε όλα τα κοινωνικά, πολιτικά και προσωπικά αδιέξοδα που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος.
102. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 12
Αντωνία Ποθουλάκη Σωματεμπόριο (“trafficking”) και ηθική
abstract | view |  rights & permissions
Στην εισήγηση που ακολουθεί θα προσπαθήσουμε να αξιολογήσουμε ηθικά το φαινόμενο «τράφικινγκ», σύμφωνα με τις απόψεις του ηθικού εγωισμού, της δεοντολογίας, του ωφελιμισμού και της ηθικής της αρετής. Θα γίνει σχολιασμός του ζητήματος των γυναικών/ θυμάτων της εξαναγκαστικής πορνείας και των συνεργών της εμπορίας λευκής σαρκός – των εμπόρων του σεξ και των πελατών. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν μπορεί να απαντήσει κάποιος με βεβαιότητα δικαίου σε ερωτήματα θεμελιακά και αμφιλεγόμενα που απευθύνονται κατά πρώτο λόγο στη συνείδηση του καθενός. Τα ερωτήματα αυτά υπερβαίνουν τα κλασικά ερωτήματα της ηθικής, όπως «ηθική» ή «ανήθικη» πράξη, «καλός» ή «κακός» άνθρωπος, και αγγίζουν τα ζητήματα που αφορούν την υπόσταση του ανθρώπου και τον ορισμό του ανθρώπινου όντος. Τα ερωτήματα αυτά θα υποβληθούν σε επεξεργασία και θα σχολιασθούν κατά το δυνατόν. Είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι η παράνομη πορνεία διαφέρει από την ηθελημένη, γιατί μια γυναίκα μπορεί να διαθέσει το σώμα της ή να το εκμεταλλευτεί όπως αυτή επιθυμεί. Επομένως δεν έχουμε σκοπό να ηθικολογήσουμε σχετικά με «πόρνες» και «ιερόδουλες». Σκοπός μας είναι να παρουσιαστεί η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο σεβασμός προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ο οποίος συνιστά την ειδοποιό μας διαφορά από τα άλλα ζώα. Το «τράφικινγκ» συντρίβει το ηθικό στοιχείο της γυναίκας, καθώς είναι εξαναγκασμένη με το καθεστώς της βίας να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των πελατών χωρίς διακρίσεις. Πρόκειται ξεκάθαρα για εργαλειοποίηση του γυναικείου σώματος. Η εξαναγκαστική πορνεία είναι καταδικαστέα και αμαυρώνει περισσότερο την ψυχή της γυναίκας. Την μεταμορφώνει από άνθρωπο σε «υπάνθρωπο», σε «εμπόρευμα».
103. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Σοφία Βουδούρη Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής και ο Πλούταρχος περί του Αλεξάνδρου
abstract | view |  rights & permissions
Ένα ιδιαίτερο γνώρισμα της ελληνικής φιλοσοφίας είναι η σύναψη του τρόπου ζωής του φιλοσοφούντος προς τα προβλήματα και τα ζητήματα που αφορούν άμεσα την κοινωνική και πολιτική ζωή των πόλεων εντός των οποίων αυτός ζη. Έτσι στο ερώτημα «Ποιό είναι το έργο της φιλοσοφίας;» η ελληνική φιλοσοφική παράδοση, κυρίως από το Σωκράτη και εξής, δέχεται σε γενικές γραμμές ότι το έργο της φιλοσοφίας είναι στενά συνυφασμένο με τη ζωή εντός της πολιτικής κοινωνίας. Ακόμη στους πρώιμους πλατωνικούς διαλόγους υποστηρίζεται η άποψη ότι ο τρόπος του βίου του φιλοσόφου έχει μεγάλη σημασία για την πολιτική κοινωνία και ότι μεταξύ των λεγομένων και των πραττομένων υπό του φιλοσοφούντος πρέπει να υπάρχει συμφωνία. Μάλιστα ο Σωκράτης προβάλλεται ως ο κατ’εξοχήν φιλόσοφος που έχει βίον σύμφωνον τοῖς λόγοις πρὸς τὰ ἔργα (Λαχ.118c6-c7). Όπως παρατηρούν βαθυστόχαστοι γνώστες και ερευνητές της ελληνικής φιλοσοφίας, όπως είναι ο John M. Cooper και ο P. Hadot, το συγκεκριμένο γνώρισμα της ελληνικής φιλοσοφίας είναι πολύ σημαντικό και προσδίδει σ’ αυτήν σπουδαίο κύρος, μολονότι σήμερα δεν φαίνεται να έχει ευρεία απήχηση. Όμως κατά την αρχαιότητα είχε μεγάλη ισχύ και σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε ορισμένοι όχι απλώς να ισχυρίζονται ότι οι φιλόσοφοι πρέπει να ζουν βίο σύμφωνο προς τις θεμελιώδεις πίστεις και δοξασίες τους (Σωκράτης, Διογένης, Επίκουρος, Αντισθένης, κ.ά.) αλλά και ότι πρέπει να θεωρούνται ως φιλόσοφοι ακόμη και εκείνοι που δεν διατύπωσαν κάποια θεωρία (ή δεν έγραψαν κάποιο έργο), αλλά έζησαν και έπραξαν έργα τέτοια που καθιστούν αυτούς φιλοσόφους. Την άποψη αυτή υποστηρίζει ο εκ Χαιρωνείας φιλόσοφος Πλούταρχος, ο οποίος δέχεται ότι ο Αλέξανδρος Φιλίππου ο Μακεδών (δηλαδή o Μέγας Αλέξανδρος) είναι όντως φιλόσοφος.
104. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Ιωάννης Σ. Χριστοδούλου Ύφος και φιλοσοφία στην αρχαία Ελλάδα, μια σύγχρονη προσέγγιση
abstract | view |  rights & permissions
Οι Επτά Σοφοί, σύμφωνα με τον Σωκράτη του πλατωνικού Πρωταγόρα, θεωρούνται ως οι «παλαιοί» της φιλοσοφίας και η φιλοσοφία τους είναι «βραχυλογία λακωνική». Τί σημαίνει ένας τέτοιος ορισμός; Είναι η φιλοσοφία των προγόνων της φιλοσοφίας παρωχημένη; Στο άρθρο μου τονίζω δύο σημεία: το πρώτο είναι η αφοριστική τάση, η οποία είναι εγγενής στη φιλοσοφική σκέψη, παρόλο που υπάρχουν διάφορες μορφές φιλοσοφικής γραφής. Για παράδειγμα, στους πλατωνικούς διαλόγους βρίσκουμε διατυπωμένες αρχές με τη μορφή αφορισμών. Το δεύτερο που επισημαίνω είναι πως η σύγχρονη φιλοσοφική έρευνα επιβεβαιώνει την αξία των φιλοσοφικών θέσεων που έχουν αφοριστικό στυλ. Αυτές οι θέσεις είναι κυρίως ο ιντερναλιστικός υποκειμενισμός και ο ενορατισμός. Επίσης οι σύγχρονοι φιλόσοφοι καταφάσκουν παραγωγικά την πολυμορφία της φιλοσοφικής μεθοδολογίας. Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι αυτό που ο Πλάτων χαρακτηρίζει ως τρόπο του φιλοσοφείν των «παλαιών της φιλοσοφίας» παραμένει μια διαχρονική μέθοδος του φιλοσοφείν.
105. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
John Glucker Δυσκολίες καὶ ἀπορίες στὸν πλατωνικὸν Ἴωνα
abstract | view |  rights & permissions
Στὴν ἀνακοίνωσή μου θ᾿ἀσχοληθῶ μέ μερικὲς ἀσυνέπειες, ἀπορίες καὶ ἄλλες δυσκολίες που ἔχω ἀντιμετωπίσει διαβάζοντας τὸν πλα-τωνικὸ διάλογο Ἴων ὡς διάλογο, δηλ. ὡς μιὰ συζήτηση, φιλοσοφικὴ βεβαίως, ἀλλὰ ἀκόμα συζήτηση μεταξὺ δύο προσώπων. Αὐτὸ πού πα-ρατηρεῖ κανεὶς διαβάζοντας τὸν διάλογο προσεκτικὰ εἶναι ὅτι ὁ Σωκράτης πολὺ συχνὰ ἐκμεταλλεύεται τὴν φιλοσοφικὴ ἀφέλεια τοῦ συνομιλητῆ του, ἀλλάζοντας μέσα στὸ διάλογο τὴ σημασία κεντρικῶν λέξεων, ἀποδίδοντας στὸν Ἴωνα πράγματα καὶ ἰδέες πού ὁ Ἴων ποτὲ δὲν ἐξέφρασε, καί κατηγο-ρώντας αὐτὸν γιὰ κάτι πού δέν ἔκανε αὐτὸς, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ ἔκανε ὁ ἴδιος ὁ Σωκράτης. Δὲν προσφέρω καμμία “μαγικὴ θεραπεία”·φτάνει νὰ δείξω, πολὺ συχνὰ γιὰ πρώτη φορὰ, τὴν ὕπαρξη τέτοιων δυσκολιῶν.
106. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Αναστασία Δημητρακοπούλου Η δομή της ανθρώπινης ψυχής και η μορφή του πολιτεύματος κατά τον Πλάτωνα
abstract | view |  rights & permissions
Κατά τον Πλάτωνα η πορεία της πόλης εξαρτάται από την ηθική και την πνευματική στάθμη των πολιτών της. Όταν οι πολίτες είναι χείριστοι, αντιστοίχως και η πόλη, όπως και το πολίτευμα, θα νοσούν από την ίδια ασθένεια. Ως εκ τούτου, η άριστη πόλη κάποια στιγμή εξαιτίας των ηθών των πολιτών της θα εκπέσει σ’ έναν κατώτερο τύπο πολιτεύματος· η πορεία της αυτή θα συνεχισθεί, δηλαδή η έκπτωση στους κατώτερους τύπους. Ο Πλάτων αποδέχεται την κυκλική διαδοχή στα πολιτεύματα, πράγμα το οποίο δεν δέχεται ο Αριστοτέλης, ο οποίος επικρίνει τις θέσεις του δασκάλου του. Η διαφορά τους βρίσκεται στις διαφορετικές αρχές επί των οποίων θεμελιώνουν τις προτάσεις τους για το ζήτημα της μεταβολής των πολιτευμάτων. Ο Πλάτων δεν κάνει ιστορική ή κοινωνιολογική θεώρηση του θέματος, όπως ο Αριστοτέλης, αλλά θέτει το ζήτημα σε φιλοσοφικά θεμέλια. Η ερμηνεία που δίδει επηρεάζεται από τις απόψεις του περί ψυχής.
107. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Νικόλαος Μαστοράκος Ο Φουκώ για την «επιμέλεια εαυτού» στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα
abstract | view |  rights & permissions
Ο Μισέλ Φουκώ, συζητώντας το θέμα της «επιμέλειας εαυτού» στον τρίτο τόμο της Ιστορίας της σεξουαλικότητας, στρέφεται σε μιαν ανάλυση της σχέσης μεταξύ της ηδονής και των ηθικών ζητημάτων, όπως εμφανίζεται μέσα στον χώρο του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Αυτή ορίζεται από τρία αλληλένδετα ζητήματα: από το συσχετισμό της απόλαυσης και της αισθητικής της ύπαρξης, από τη μετάβαση από την πολιτική τέχνη του βίου στην προσωπική τέχνη του εαυτού, και τέλος από τη συγκρότηση του υποκειμένου. Ο Φουκώ διαπιστώνει ότι κάθε ηθική πράξη προϋποθέτει μιαν ορισμένη «πρακτική του εαυτού μας», η άσκηση της οποίας απέβλεπε στο «γνώθι σαυτόν» και προσέφερε στο άτομο τη δυνατότητα της υπέρβασης του εαυτού του και του ελέγχου των παθών και των επιθυμιών του. Όμως αυτή ήταν κυρίως μια μορφή άσκησης της ελευθερίας κατά το δέον. Η ηθική, η οποία απέρρεε από αυτήν την πρακτική, επέτρεπε την συγκρότηση του υποκειμένου και είχε παραδειγματική αξία, η οποία διαχεόταν στα πεδία της κοινωνίας και της πολιτικής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η επιμέλεια του εαυτού καθίστατο και μέριμνα για τους άλλους.
108. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Κερασένια Παπαλεξίου Θεαίτητος: Τα κριτήρια της γνώσης
abstract | view |  rights & permissions
Ο Θεαίτητος του Πλάτωνος θεωρείται ένα από τα θεμελιώδη κείμενα γνωσιολογίας στην ιστορία της φιλοσοφίας. Πρόκειται για ένα λογικό, διαλεκτικό και κριτικό διάλογο με δραματικό ύφος. Ο Πλάτων στον Θεαίτητο αναζητεί τον ορισμό της γνώσης, διαμορφώνοντας παράλληλα και το πλαίσιο των κριτηρίων αναζήτησής της μέσα από τη διεξοδική συζήτηση τριών ορισμών της. Τα κριτήρια αυτά είναι: α. η ενότητα των αντικειμένων της γνώσης, β. ο ελέγξιμος χαρακτήρας της, γ. η καθαρότητα της έννοιας, δ. ο λογικός χαρακτήρας της γνώσης, και ε. ο εξελικτικός και δυναμικός χαρακτήρας της.
109. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Χάρης Ταμπάκης Η αίσθηση του χρόνου κατά τον Αριστοτέλη
abstract | view |  rights & permissions
Ο Αριστοτέλης αναφέρεται περιστασιακά σε μια ιδιαίτερη ικανότητα με το όνομα «αίσθηση του χρόνου», την οποία εισηγείται μεν ως θεμελιώδη προϋπόθεση για τη μνήμη, πουθενά ωστόσο δε διευκρινίζει με σαφήνεια τη φύση της. Παλαιότερες ερμηνείες συνδέουν την «αίσθηση του χρόνου» με την «κοινή αίσθηση» ή με τη «φαντασία», επιλογές οι οποίες χρήζουν επανεξέτασης. Προτείνεται μια διαφορετική προσέγγιση του ζητή ματος, η οποία εκκινεί από τις ισομορφικές αντιστοιχίες που ισχύουν ανάμεσα στο μέγεθος, την κίνηση και τον χρόνο, προκειμένου να εγγράψει την «αίσθηση του χρόνου» κατά βάση στο παρόν, θεωρώντας την ως αίσθηση της θεμελιώδους χρονικής δομής του τώρα, με την οποία οριοθετούνται το παρωχημένο και το επιγενόμενο μέρος της κίνησης, χωρίζεται δηλαδή το παρελθόν από το μέλλον. Η λειτουργία αυτή ανατίθεται στο δομικό μέρος της ψυχής που αποτελεί το κέντρο της αισθητικότητας («α΄ αισθητικό») και θα πρέπει να διακριθεί από τη «γνώση του χρόνου», η οποία προϋποθέτει σύνθετες γνωστικές διαδικασίες.
110. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 2 > Issue: 2
Σπύρος Τουλιάτος Η λειτουργία της κατηγορίας και της ουσίας κατά τον Αριστοτέλη
abstract | view |  rights & permissions
Ο Αριστοτέλης θέτει το πρόβλημα της κατηγορίας ως μια λειτουργική σχέση προς το λόγο και επεξεργάζεται μία συλλογιστική, η οποία επικεντρώνεται στα εξής ερωτήματα: 1.Ποιά είναι η σχέση του όντος με τη νόηση και της λέξης με τα πράγματα;2.Πώς οι λέξεις διαμορφώνουν υπαρκτικές, οντολογικές και γνωσιολογικέςδιατάξεις ώστε να συγκροτούν κατηγορίες στην κατεύθυνση της εξήγησης καιτης ερμηνείας;3.Πώς λειτουργούν οι κατηγορίες με κέντρο την «oυσία», η οποία καθορίζειόλες τις άλλες; Στο έργο του Κατηγορίαι προσεγγίζει τα κατηγορήματα τηςέννοιας ουσία σε σχέση με το υποκείμενο και τη γνωστική λειτουργία τουυποκειμένου. Διερωτάται αν η ουσία λέγεται «για ένα υποκείμενο» ή είναι«μέσα στο υποκείμενο», όπως για παράδειγμα ένας συγκεκριμένος άνθρωποςή ένας συγκεκριμένος ίππος. Αναγνωρίζει και κατατάσσει τις ουσίες σε πρώτεςκαι δεύτερες και θεωρεί ότι οι πρώτες ουσίες προσεγγίζουν περισσότερο τηνατομικότητα ή τα ατομικά πράγματα που είναι μέσα σε ένα υποκείμενο, αλλάδεν λέγονται για αυτό. Ο Αριστοτέλης σ’ αυτό το έργο θεμελιώνει μια σχέσηυπαγωγής των δεύτερων ουσιών στις πρώτες και μια σχέση πραγμάτων καιόχι εννοιών. Στο έργο του Τά μετά τά Φυσικά (βιβλίο Ζ) η ουσία ως έννοιααντιμετωπίζεται πέρα από τον προσδιορισμό των κατηγορημάτων της, πιοπολύ εννοιολογικά και σημασιολογικά σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες.Συζητείται αν «το εἶδος» προηγείται της ύλης και σε ποιό βαθμό είναι χωριστήη ουσία από την ποιότητα και την ποσότητα.