Displaying: 61-80 of 1779 documents

0.138 sec

61. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Mariano Rodríguez González La risa de Dioniso
abstract | view |  rights & permissions
Consiste el ensayo en un comentario de uno de los escritos que se consideran preparatorios de El Nacimiento de la tragedia, “La concepción dionisíaca del mundo”, de 1870, pero se trata de un comentario en el que se llega a aventurar la hipótesis de que el carácter propiamente trágico de la tragedia griega radicaría en esa transformación artística de lo absurdo de la vida humana que constituye lo ridículo, lo que da risa, lo que en el fondo nos hace reír. Frente a la resignación religiosa que nos llevaría a conformarnos con nuestra suerte, sea la que sea, actitud encomiada por filósofos como Wittgenstein pero que encontramos también por supuesto en los grandes trágicos antiguos, la risa supondría según esto la confirmación definitiva de la filosofía trágica propiamente dicha.
62. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Ruiz Stull Miguel Estilo y experiencia poética
abstract | view |  rights & permissions
Esta ponencia pretende dar cuenta de ciertos aspectos filosóficos y estéticos vinculados a la noción de estilo en general. Si bien esta noción pertenece tanto a la retórica, en su momento germinal si revisamos el texto de Quintiliano, como también a ciertas teorías, tanto del arte como del len­guaje, nuestra propuesta pretende enmarcar un posible concepto de estilo en orden a la singularidad que presenta de entrada la experiencia poética. De este modo, pasaremos revista a ciertos hitos relevantes de teorías estéticas de fuerte importe filosófico: Kant, el Idealismo Alemán y Hegel serán decisivos como parámetros específicos de este nuevo enclave en vista de disponer el problema del estilo. En esta clave general de orientación, nuestra propuesta intenta enla­zar de modo coherente el acto de creación poética, (Deleuze) con un uso libre de la facultad de la imaginación (Kant), para disponer, así, de un nuevo con­cepto de estilo como de una operación que haga consistente las virtualidades o concomitancias de objetos típicos de la experiencia, las cuales, en su present­ación, requieren de una constante reelaboración de las operaciones del juicio que se hacen evidentes en las articulaciones que definen, en cuanto tal, aquella otra naturaleza con que se enviste el poema, su génesis y su experiencia.
63. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Валерий Дмитриевич Диденко Выражение невыразимого как коррелят онтологических sи гносеологических оснований духовного
abstract | view |  rights & permissions
The paper demonstrates that art, as a component of the common foundations of the spiritual, exerts an expressive function in culture. This is attained by “supplementing” the scientific picture of the world that is shaped by theoretical (reliable) knowledge, to achieve the necessary completeness and integrity required by the boundlessaspirations of the human spirit, in which the unknown appears as strange, wonderful, fantastic, nevertheless, meaningful principle of individual and socal life.
64. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Д.ф.н. Т. В. Кузнецова Эстетические формы красоты, моды и гламура
abstract | view |  rights & permissions
Человеческую историю можно рассматривать с различных точек зрения, автор говорит: и как прогресс в духовном саморазвитии, и как прогресс в свободе реализации – это прогресс продуктивных сил. Также можно его рассматривать как продолжающееся развитие человеческого понимания красоты. В статье показано, как идея красоты развивается с античных времен до настоящего времени. Какая связь существует между пониманием красоты и гламуром. Этот концепт в первую очередь относится к моде на одежду и косметику, а в широком смысле – стилю жизни, развлечениям, выбору предметов потребления.
65. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Попова Елена Васильевна В эстетике не “все позволено“
abstract | view |  rights & permissions
В современной культуре утрачен эстетический эталон, а искусство лишается присущего ей аристократизма. Одна из причин снижения уровня современной культуры – в ложном понимании свободы. Свобода как универсальная ценность в современном мире превращается в свою противоположность, когда человек решает: все позволено. Искусство – это главный канал культуры, которая всегда требует ограничений. В Нобелевской речи И.А.Бродского есть важная мысль: «В этике не “все позволено“ именно потому, что в эстетике не “все позволено“». Сегодня в эстетике преобладают эпатажные формы, замешанные на политических интересах. «Альтернативное искусство» манифестирует себя под масками либерализма, толерантности и демократизма, которые не безупречны. Культура должна пониматься как экологическая среда, в которой действуют определенные запреты и ограничения. Классическое сознание знало идеальные нормы, которые и определяли высокий этический и эстетический уровень гуманитарной культуры. Классическая литература и классическая философия – это та верховная инстанция, которая может сказать: это добро, а это зло. Классическое сознание предупреждало: «Дух зла соблазняет человека» (Гете).
66. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Сиднева Татьяна Борисовна Музыка в эпоху эстетизации
abstract | view |  rights & permissions
A characteristic feature of the modern era is the penetration of the aesthetic in all spheres of cultural space. At the same time throughout the process unfolds dissolution of art in everyday life, its ‘desecration’ (Benjamin) and ‘dizaynizatsiya’ (Baudrillard). In these circumstances, the music as “Lullaby name of all art” (Goethe), is particularly sensitive to the counter trend of modern era. On the one hand, the all-pervading power of music has led to unprecedented sound environment era - in strength, ambiguity, and information richness of the audio stream. Such large volumes of musical memory is not known in history. On the other hand, the music loses its limits: lofty and low, author`s and borrowed, art and non-art, musical and non-musical. It no longer refers primarily to the hearing, but reveals the dependence on visual perception tuned to the shaped concrete, material nature, tangibility. So, it may be treated as a ‘non-musical’ era. However, penetrating the whole vertical culture and joining into the situation of “mixing genres” (Baudrillard), music is able to perform the function of a universal language, combining multidirectional processes of era with a mood of sensitivity to the processes of life.
67. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Feruza Bozarova Эстетическая Проблематика Иммануила Канта
abstract | view |  rights & permissions
The most essential contribution to development of a philosophi­cal aesthetics, according to many experts, the largest representative of German classical philosophy Immanuel Kant has brought. In the Kant aesthetic views the Second, so-called critical, period of his creativity is most interesting, when he has created the most considerable works: “Criticism of pure reason” (1781), “Criticism of practical reason” (1788) and “Criticism of ability of judgment” (1790). Unlike the predecessors-educators demonstrating a subject of aesthetics in objective reality, looking for the objective bases of beauty, Kant after Burke, and relying on development of psychological school of Wolf, didn’t think of the sphere aesthetic without the subject and his perception of object. Main for him category of esthetics are “expedient”, “taste”, “free game”, “beauty”, “sublime” the essence of the characteristic of aesthetic contemplation which is accompanied by special pleasure, or disinterested creative activity. Ability of Kant to understand clearly and present an originality of the art sphere explains attractiveness and authoritativeness of his aesthetics.
68. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρίσσια Δεληγιώργη Το ερείπιο στο γερμανικό ρομαντισμό: η περίπτωση του Caspar David Friedrich (1774-1840)
abstract | view |  rights & permissions
Ο ρομαντισμός υιοθέτησε μια ανοιχτή διαδικασία σύνθεσης για τη δημιουργία μιας νέας δομής ενός έργου τέχνης, έχοντας ως βασικό εργα­λείο το απόσπασμα. Οι τοπιογραφίες του Γερμανού ζωγράφου Caspar David Friedrich (1774-1840) θα αποτελέσουν το αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του πως η λεγόμενη ανοιχτή διαδικασία σύνθεσης της μορφής αποτέλεσε έκφραση νοσταλγίας για μια απραγματοποίητη συνθετική ολότητα - ταύτιση της ύλης και του πνεύματος - που γονιμοποιεί μια νέα δομή με έννοιες, όπως το αρχέ­τυπο, η εσωτερικότητα, η φαντασία, η φύση, το υψηλό. Τα αποσπάσματα που συνθέτουν το χώρο του ζωγράφου ανασυντίθενται για να δημιουργήσουν μια εικόνα που κυριαρχείται εντέλει από την αποσύνθεση και που μοιάζει με τη φυσική διάταξη των στοιχείων του πίνακα. Το απόσπασμα για τους ρομαντι­κούς αποτέλεσε εκδήλωση μιας ευρύτερης αντίληψης για την αποσπασματι­κότητα του κόσμου (ρομαντική θεωρία). Η σημασία αυτού του καινοτόμου στοιχείου έγκειται στο ότι αποτέλεσε τη βάση για μια νέα συνθετική διαδι­κασία, που οδηγεί στην παραγωγή μη ολοκληρωμένων και αποσπασματικών μορφών. Η εσωτερική άρνηση της τελειότητάς του ταυτίζεται με την απόλυτη πραγματικότητα, που στερεί από το δημιουργό της το ολοκληρωμένο έργο τέχνης, αφήνοντάς το εκτεθειμένο σε μια συνεχή και ανοιχτή διαδικασία σύν­θεσης.
69. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Ελένη Γέμτου Η ιστορία της τέχνης ως «πολυπαραδειγματική» επιστήμη και η σχέση της με τη φιλοσοφία
abstract | view |  rights & permissions
Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται η δυνατότητα εφαρμογής στην επιστήμη της ιστορίας της τέχνης του μοντέλου που θεμελίωσε ο Thomas Kuhn για τις εμπειρικές επιστήμες. Κεντρικός άξονας της κουνιανής θεωρίας είναι η αντικατάσταση του παλαιού παραδείγματος από το νεώτερο, το οποίο τελικά επικρατεί στον επιστημονικό κόσμο μετά από μια μεταβατική περίοδο κρίσης. Για την ιστορία της τέχνης προτείνονται τρία βασικά παραδείγματα, το ιστορικιστικό, το εξηγητικό και το ερμηνευτικό, που διαμορφώνονται από κυκλικά ιστορικά αφηγήματα, εξηγητικές και ερμηνευτικές θεωρίες αντίστοιχα. Παρά τον ετεροειδή χαρακτήρα των επιμέρους θεωριών κάθε παραδείγματος σε μια μεταθεωρητική εξέταση αυτές ανήκουν σε ενιαίο πλαίσιο σκέψης και αφορούν την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Αν και κάθε παράδειγμα κυριαρχεί σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, η επίδρασή του εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και όταν αυτό έχει αντικατασταθεί από το επόμενο, στο πλαίσιο του οποίου συχνά οι θεωρίες εμπεριέχουν στοιχεία του παλαιότερου παραδείγματος. Με αυτήν την έννοια η ιστορία της τέχνης είναι μια «πολυπαραδειγματική» επιστήμη. Η δυνατότητα αναφοράς σε περισσότερες θεωρίες και σε ετεροειδείς μεθόδους για την ερμηνεία των καλλιτεχνικών έργων καθιστά το έργο του ιστορικού της τέχνης δημιουργικό και ενδιαφέρον. Καθοριστικός είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας: στο εγελιανό μοντέλο, που λειτουργεί μεταβατικά μεταξύ του «ιστορικιστικού» και του «εξηγητικού» παραδείγματος, επιχειρείται μια μεταφυσική εξήγηση της εξέλιξης της τέχνης στο πλαίσιο του τελεολογικού αφηγήματος, στο «εξηγητικό» παράδειγμα διατυπώνονται ουσιοκρατικές θεωρίες για την τέχνη ως δυναμικό και εξελισσόμενο φαινόμενο, ενώ στο «ερμηνευτικό» παράδειγμα η κεντροευρωπαϊκή φιλοσοφία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις μεθόδους ερμηνείας των καλλιτεχνικών έργων.
70. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Суздальцева Светлана Николаевна Эстетические проблемы интерпретации современной живописи
abstract | view |  rights & permissions
настоящая публикация рассматривает проблемы интерпретации современной живописи в ракурсе актуального искусства. Согласно семиотической традиции, абстрактное живописное произведение рассматривается как текст. Определяется эстетический способ существования живописного произведения как объекта эстетического опыта. На примере художественных практик модернизма и постмодернизма выявляются основные тенденции установки границ интерпретаций. В рамках рассматриваемого вопроса акцентируется позиция американской теории искусств (Р.Краус), ее концепция индексального знака. Намечаются перспективы возможных путей интерпретации современной живописи.
71. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Δημήτριος Δακρότσης Η λειτουργία της άμεσης ενορατικής γνώσης στον Benedetto Croce
abstract | view |  rights & permissions
Το ενδιαφέρον για τις ιδέες ενός σύγχρονου στοχαστή με βαθιά πνευματικότητα και με ιδιαίτερα μεγάλη απήχηση στην πατρίδα του, αλλά και στον ευρύτερο Δυτικό κόσμο με ώθησε στα φιλοσοφικά μονοπάτια του Benedetto Croce (Pescasseroli-Abruzzo 1866-1952). Από την πρώτη επαφή με το έργο του Ιταλού φιλοσόφου διέκρινα μία ολοκληρωμένη και στέρεα θεμελιωμένη φιλοσοφική ανάλυση με τρόπο οικείο και προσιτό στην καθη­μερινή ανθρώπινη δραστηριότητα: αρχές διαχρονικών ζητημάτων, όπως είναι η τέχνη, η λογική, η ηθική και η ιστοριογραφία, αναζητούνται σε ποιότητες, όπως είναι το συναίσθημα, η ζωτικότητα, η κοινωνικότητα, η συμπεριφορά και οι ανθρώπινες σχέσεις. Η άμεση και προσιτή αναφορά στα φιλοσοφικά πράγματα και ο τρόπος προσέγγισης των πνευματικών αρχών στο επίπεδο της θεωρίας, αλλά και της πράξης ήταν καθοριστικά κίνητρα για μια διεξοδικό­τερη έρευνα των πτυχών του κροτσιανού στοχασμού: πτυχών διαχρονικών, βιωματικών, που δημιουργούν διαρκώς νέα ερωτηματικά, νέα πεδία έρευνας και αλληλεπιδράσεις. Μέρος αυτών των πτυχών επιχειρούμε να εξετάσουμε σε αυτήν την ανακοίνωση με κεντρικό άξονα την άμεση ενορατική γνώση, η οποία εκδηλώνεται πολυμορφικά, ενώνοντας τις φιλοσοφικές αρχές. Η άμεση ενορατική γνώση, όπως θα παρατηρήσουμε, αποτελεί μόνο μία λειτουργία της αισθητικής, η οποία εισδύει σε θέματα πολιτικά, σε θέματα συμπεριφορών και γενικότερα ηθικής.
72. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Κωνσταντίνος Μωραΐτης Η σχηματοποίηση κατά την τοπιακή ερμηνεία: Ο συσχετισμός της θεωρητικής πρότασης του σχηματισμού με την αισθητική θεώρηση και το σχεδιασμό του τοπίου
abstract | view |  rights & permissions
To παρόν άρθρο επιχειρεί να συσχετίσει την αισθητική αξιολό­γηση και τον σχεδιασμό του τοπίου, με το ευρύτερο θεωρητικό πεδίο των νεό­τερων Δυτικών κοινωνιών, με περιοχή αρχικής αναφοράς τον 18ο αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή ένα ήδη συγκροτημένο ευρωπαϊκό παρελθόν παραστάσεων και διαμορφώσεων τοπίου, προσφέρεται ως πεδίο εποπτείας στη φιλοσοφική θεωρία. Ταυτόχρονα συγκροτείται η θεωρητική πρόταση του Σχηματισμού η οποία εξετάζει τους όρους νοητικού ελέγχου επί της εξωτερικής πραγματι­κότητας. Η εξέλιξη της αρχικής προσέγγισης του Σχηματισμού υποδεικνύει, στις περιόδους που ακολουθούν, ανάλογες μεταβολές στους όρους ελέγχου που αναπτύσσονται επί του φυσικού περιβάλλοντος, παρεμβαίνοντας σε αυτό είτε μέσω νοητικών είτε μέσω υλικών κατασκευών, όπως στις θεωρήσεις, πα­ραστάσεις και διαμορφώσεις των πολιτισμικά καθορισμένων τόπων που συ­νιστούν το τοπίο. Η μετάβαση από την ευκλείδεια στατική σχηματοποίηση, στην αλγεβρική περιγραφή ή στη σχηματοποίηση όρων μεταβολής, όπως αυ­τοί που περιγράφονται από την τοπολογική ή την παραμετρική προσέγγιση, μπορεί να θεωρηθεί ως ανάλογη με μεταβολές οι οποίες αναπτύσσονται στην περιοχή των θεωρήσεων, των παραστάσεων και των διαμορφώσεων του το­πίου και, πολύ ευρύτερα, ως ανάλογη με μεταβολές που αναπτύσσονται, στη γενικότερη ερμηνεία του περιβάλλοντα χώρου, φυσικού ή κατασκευασμένου, από το νεότερο πολιτισμό γενικότερα.
73. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Γιάννης Λαζαράτος Οντολογία της επικαιρότητας, θνητότητα και αυτονομία: Σχόλιο στην περίπτωση της σύγχρονης τέχνης
abstract | view |  rights & permissions
Το κείμενο της ανακοίνωσης, έχοντας ως θεωρητικό του κέντρο τη φιλοσοφική πρόταση-θέση του συγγραφέα περί της υποχρεωτικής για κάθε ανθρώπινο ον νοηματοδότησης του γεγονότος του θανάτου, ως μιας αποφα­σιστικού χαρακτήρα πολιτικής πράξης που ανάλογα με το περιεχόμενό της αφορά άμεσα το πρόταγμα της αυτονομίας θετικά ή απορριπτικά, προσεγγίζει τη σύγχρονη τέχνη από τη σκοπιά μιας οντολογίας της επικαιρότητας. Συνδέ­οντας ευθέως το φαντασιακό της αποδοχής της θνητότητας με την υιοθέτηση του προτάγματος της αυτονομίας μετά από μια αυστηρή σειρά βημάτων, που συζητούν όλους τους όρους του τίτλου του κειμένου, το κείμενο διαπιστώνει εν τέλει ότι η σύγχρονη ζωή της τέχνης ρυθμίζεται εξ ολοκλήρου από τη ση­μασία της αποδοχής του θνήσκειν και ως εκ τούτου - σε πείσμα του κυρίαρ­χου ετερόνομου σημασιακού σύμπαντος και της κρατούσας αλλοτρίωσης των ημερών μας - συγκροτείται ως ένα πεδίο βιωμένης ελευθερίας και θεσπισμέ­νης αυτονομίας.
74. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Εμμανουήλ Μαυρομμάτης H εκ των υστέρων κατασκευή της προέλευσης ως καλλιτεχνική συμπεριφορά
abstract | view |  rights & permissions
H ανάλυση αναφέρεται στα λογικά συστήματα ιστορικής αξιο­λόγησης και ανακατασκευής προηγούμενων ή και σύγχρονων καλλιτεχνικών εργασιών μέσω της παραπομπής τους στην «αξιολόγησή τους μέσω της προέλευ­σης» ή «στην ερμηνεία της νέας τους έννοιας, μέσω της καταγωγής», σύμφωνα με το θεώρημα του Καθηγητή της Κλασικής Αρχαιολογίας Philippe Bruneau, κατά το οποίο αναγνωρίζεται ως τέχνη ό,τι προέρχεται από τέχνη κ.ο.κ. Αυτή η αντίληψη είχε διατυπωθεί το 1974 στο προφητικό του άρθρο ‘Situation méthodologique de l’histoire de l’art antique’ (‘Il y a art si les usagers croient qu’il y a art’) και συνέπιπτε με τ H εκ των υστέρων κατασκευή της προέλευσης ως καλλιτεχνική συμπεριφορά α statements σύγχρονων Αμερικανών μινιμαλι­στών και εννοιολογικών καλλιτεχνών, οι οποίοι την ίδια περίπου περίοδο διε­τύπωναν την άποψη ότι ‘a work of art is a tautology in that it is a presentation of the artist’s intention, that is, he is saying that a particular work of art is art, which means, is a definition of art’ (1969, Joseph Kosuth) ή ότι ‘if someone calls it art, it’s art ’ (Donald Judd) ή ότι ‘the idea becomes a machine that makes the art’ κατά τον Sol Lewitt το 1967. Το χαρακτηριστικό αυτού του ταυτολογικού συστήματος ανάλυσης είναι ότι η αναδρομική κατασκευή ή η προ-εγκατάστα­ση μιας παραπομπής εξασφαλίζει τις μετέπειτα καλλιτεχνικές της συνέπειες, οι οποίες με τη σειρά τους παραπέμπουν εκ νέου στην παραπομπή από την οποία προήλθαν για να την επανερμηνεύσουν κ.ο.κ. Αυτό το σύστημα είχε εγκατα­σταθεί από τον Kazimir Malevitch ανάμεσα στο 1924 και στο 1927 μέσω της θεωρίας του «προστιθέμενου στοιχείου» (élément ajouté) το οποίο, παρεμβαλ­λόμενο κάθε φορά ως νέο στοιχείο στην προηγούμενη καλλιτεχνική διαμόρφω­ση, τη μεταβάλλει, προκαλώντας νέες καλλιτεχνικές συνθήκες. Έτσι εξηγούσε το πέρασμα από τον Cézanne στον κυβισμό, στον φουτουρισμό και στη δική του καλλιτεχνική θεώρηση, τον σουπρεματισμό. Ένα ανάλογο σύστημα είναι του Βarr Alfred Jr., το οποίο προλόγιζε το κλασικό του βιβλίο Cubism and Abstract Art το 1936 και κατέγραφε μέσω πολύπλοκων διασυνδέσεων 25 περί­που τάσεις της σύγχρονης τέχνης. Η κεντρική ιδέα αυτού του αναγνωριζόμενου ως υποχρεωτικού περάσματος από το ένα κίνημα στο άλλο αποκάλυπτε και στους δύο συγγραφείς τον κανονιστικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό και θεωρητι­κό χαρακτήρα της εκάστοτε καλλιτεχνικής πρότασης, εφόσον αντικαθιστούσε το οντολογικό ερώτημα τι είναι τέχνη από το επιστημολογικό ερώτημα από πού προέρχεται η τέχνη και πώς δρα και πώς συμπεριφέρεται η τέχνη και υπονούσε ότι το κυκλικό αυτό σύστημα είναι αναπόφευκτο και συνεπώς παγκόσμιο. Επί­σης οι θεωρητικές επιλογές του Αμερικανού συγγραφέα Clement Greenberg, εμπνεόμενες από τις αισθητικές κατηγορίες του Ελβετού Heinrich Wölfflin ως προς τις συνθήκες του περάσματος από την Αναγέννηση στο Μπαρόκ, θα συλ­λάβουν ένα αντίστοιχο υποχρεωτικό πέρασμα από τον αναλυτικό κυβισμό στον αμερικανικό εξπρεσιονισμό. Στη συνέχεια οι καλλιτέχνες της ομάδας Support/Surface στη Γαλλία θα εγκατασταθούν στη διαδοχή της αφηρημένης αμερι­κανικής ζωγραφικής μέσω των ιδεών του Malevitch και ο Γάλλος ιστορικός Jean Clair θα κατασκευάσει το 1972 ένα διάγραμμα της τέχνης στη Γαλλία των χρόνων του 1960, όπου θα αντιπαρατεθούν οι νέο-παραστατικοί και οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες. Τέλος η Αμερικανίδα καθηγήτρια Rosalind Krauss θα αποστασιοποιηθεί με το διάσημο άρθρο της ‘A view of Modernism’ του 1972 ως προς τη γραμμική αντίληψη ερμηνείας της τέχνης και θα την αντιπα­ραθέσει σε συνεργασία με τον Yve-Alain Bois στην έκθεση L’informe, mode d’emploi τo 1996 στο Centre Georges Pompidou, την «εντροπία» της ύλης, τον υποβιβασμό της, ανεξάρτητα από το βλέμμα, μέσω της παραπομπής στον Georges Bataille και στον Robert Smithson. Αντίστοιχα ο Αμερικανός ιστορι­κός Hal Foster θα αναλάβει τον ίδιο χρόνο με το βιβλίο του The Return of the Real την παράλληλη κριτική του γραμμικού συστήματος ερμηνείας, μέσω της αναγνώρισης του συσχετισμού της εμπλοκής τόσο του βλέμματος όσο και του αντικειμένου του στην ίδια δημόσια σχέση και δημόσια λειτουργία. Ο συγγρα­φεύς της ομιλίας καταλήγει με την παρατήρηση της αντιστοιχίας των ιδεών του Foster με εκείνες του Γάλλου Εγκυκλοπαιδιστή Denis Diderot, για τον οποίο η ιδέα της σχέσης και της πρόσληψης της σχέσης καθεαυτήν, είναι το θεμέλιο του Ωραίου (της τέχνης).
75. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Βασίλειος Κωτσάκης Ο Σοπενχάουερ και ο δρόμος προς τη λύτρωση διά της συμπόνιας στο έργο Πάρσιφαλ του Βάγκνερ
abstract | view |  rights & permissions
Η επαφή του Γερμανού μουσουργού Ρίχαρντ Βάγκνερ με το έργο του φιλοσόφου Σοπενχάουερ επηρέασε ιδιαίτερα το έργο του. Η επίδρα­ση αυτή έχει αποτυπωθεί έντονα στο έργο Πάρσιφαλ. Στην ανακοίνωσή μου θα αναζητήσω με επίκεντρο αυτό το έργο αναφορές στο έργο και των δύο και πιο συγκεκριμένα θα αναζητήσω σε αυτό την έννοια της συμπόνιας και της λύτρωσης. Η ρόλος της συμπόνιας εμφανίζεται διαφοροποιημένος ανά πράξη και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής του Πάρσιφαλ. Η συμπόνια, σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, αποτελεί μια δύναμη αντίρροπη της βούλησης και μια θεμελιώδη βάση της ηθικής. Παράλληλα θα αναφερθώ στη θρησκευτικότητα που διαπνέει το έργο Πάρσιφαλ και την επίδρασή της στη σχέση του μουσουργού με τον Νίτσε.
76. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρία Παλτζή Μπορεί να ταυτιστεί η τέχνη με την ηθική: Η φιλοσοφική και αισθητική θεωρία της Iris Murdoch
abstract | view |  rights & permissions
Η Iris Murdoch, φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος, συνδέει άρρηκτα στο έργο της την ηθική με την αισθητική. Πυρήνας του συνολικού της έργου αποτελεί η πλατωνική θεωρία για το ωραίο και το καλό. Η παρούσα εισήγηση εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στην αγάπη, στην τέχνη και στο καλό, καθώς αυτές θεωρούνται εκφάνσεις του καλού μέσα στον πραγματικό κόσμο. Δεσπόζουσα θέση στην ηθική φιλοσοφία της κατέχει η έννοια της αγάπης. Η αγάπη αποτελεί την ουσία τόσο της τέχνης όσο και της ηθικής και συνίσταται στην ανακάλυψη του αντικειμενικού κόσμου. Πρόκειται για μια αέναο προσπάθεια, που θα επιτευχθεί μόνο με την απάρνηση του εγωιστικού εαυτού. Επομένως το υπερβατικό καλό του Πλάτωνος γίνεται πραγματικό διά της αρετής, ήτοι διά της προσπάθειάς μας να υπερβούμε την ιδιοτελή μας συνείδηση και να συνδεθούμε με την πραγματική ουσία του κόσμου χωρίς να αναμένουμε καμία ανταμοιβή. Ομοίως η τέχνη συνιστά ένα οδοιπορικό από τη φαινομενικότητα στην πραγματικότητα σε πλήρη αντιστροφή της πλατωνικής αισθητικής. Η καλή τέχνη συνιστά εγχείρημα συνεχούς απόσβεσης του εαυτού του καλλιτέχνη από το θέμα του σε μια προσπάθεια να εκφράσει το κεντρικό πεδίο της ανθρώπινης συνθήκης. Ο αυθεντικός καλλιτέχνης είναι ένας καλός άνθρωπος.
77. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Ιωάννης Πετράκης Το επιχείρημα των «ἐναντίων λόγων» στον Φαίδωνα του Πλάτωνος και οι Πυθαγόρειοι
abstract | view |  rights & permissions
Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται από φιλοσοφική σκοπιά το πρώτο επιχείρημα του διαλόγου Φαίδων υπέρ της αθανασίας της ψυχής, γνωστό και ως επιχείρημα των ἐναντίων λόγων, ενώ παράλληλα ελέγχεται η συμβολή της σκηνοθεσίας και των δραματικών προσώπων στον τρόπο ανάπτυξής του. Διακριτή επίσης είναι η αναφορά μας στον κύκλο των πυθαγορείων φιλοσόφων και στη συνάφεια των απόψεών τους με το μείζον διακύβευμα του διαλόγου.
78. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρία Παπαδάκη Η τραγικότητα του δρώντος υποκειμένου στο ευριπίδειο σύμπαν και στη ζωή
abstract | view |  rights & permissions
Ο Ευριπίδης υπήρξε στοχαστής που βίωσε σε απόλυτο βαθμό την απομόνωση ώστε να προβληματιστεί έντονα για την πανανθρώπινη μοί­ρα. Συνέλαβε και εξέφρασε με άρτιο αισθητικό τρόπο την τραγικότητα της ύπαρξης, μελετώντας τις συγκλίνουσες και τις αποκλίνουσες αποχρώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ενώ ανήγαγε το τραγικό από αισθητική κατηγορία στην ίδια τη ζωή, ως τρόπο ύπαρξης (το «υπάρχειν τραγικώς»). Θα επιχει­ρήσουμε να δούμε: α) τους άξονες που κινήθηκε, οι οποίοι αιτιολογούν την τραγικότητα των ηρώων του, β) τα είδη των συγκρούσεων που αναφύονται στα δράματά του, γ) τον χειρισμό των παθών που έχουν μια διαλεκτική όσο και μια επικίνδυνη σχέση με τον ορθολογισμό και τη ρητορεία των επιχειρη­μάτων που καλούνται να «αντιμετωπίσουν», καθώς και δ) τη σχέση του με το μεταφυσικό και την άνωθεν παρηγορητική παρουσία εξωλογικών δυνάμεων (όπως των από μηχανής θεών) στο αποκορύφωμα και στα αδιέξοδα της αν­θρώπινης δράσης. Επίσης θα ασχοληθούμε με την ευριπίδεια ενοχή, η οποία προϋποθέτει τη γνώση του καλού και του κακού, ωστόσο δίδει προβάδισμα στην επικράτηση του πάθους σε ένα ανοίκειο σύμπαν που στήνει παγίδες, εκμεταλλευόμενο την έλλειψη σοφίας της δρώσας ύπαρξης. Εδώ αναφύεται ο κατεξοχήν τραγικός προβληματισμός ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι. Ποιά είναι η αληθινή ουσία των πραγμάτων και ποιά είναι η πλασματική, την οποία η φαντασία μας εκλαμβάνει ως πραγματική; Όλα τα δράματά του φανερώνουν τις αναρίθμητες πτυχές του ψεύδους και της πλάνης που μας κατακλύζει σε οντολογικό και σε κοσμολογικό επίπεδο. Η ρευστότητα του κόσμου αντανακλάται στο θνησιγενές και στο ευμετάβολο της ύπαρξης. Τέ­λος θα εμβαθύνουμε στην αρχαιοελληνική αντίληψη περί του χάους και του απαρηγόρητου της ύπαρξης που αγνοεί τα όρια της δράσης της, αλλά υποχρε­ούται να δρα και ως εκ τούτου καθίσταται αναμφιβόλως τραγική.
79. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Εύη Προύσαλη Η μεταγραφή εννοιών της υπαρξιστικής φιλοσοφίας στη σκηνική σημείωση
abstract | view |  rights & permissions
Ο διεθνούς φήμης Ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι και η ομάδα του με την επωνυμία Societas Raffaello Sanzio δημιουργούν τα τε­λευταία χρόνια θεατρικές παραστάσεις μεστές φιλοσοφικού στοχασμού, με επίκεντρο τα υπαρξιακά ζητήματα και τη σχέση του ανθρώπου με το θείο. Το καλοκαίρι του 2011 παρουσίασαν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην Αθήνα την παράσταση Περί της έννοιας του προσώπου του Υιού του Θεού (On the concept of the face, regarding the Son of God). Μια παράσταση με έντονη επιρροή από την υπαρξιστική φιλοσοφία του Ζαν-Πωλ Σαρτρ όπως αυτή απο­τυπώνεται στο φιλοσοφικό του δοκίμιο το Είναι και το Μηδέν. Η παράσταση επικεντρώνεται στο ανθρώπινο ον ενώπιον του Υιού του Θεού. Με γνώμονα τις απόψεις του Theodor Adorno ότι η «αισθητική μορφή είναι κατασταλαγμέ­νο περιεχόμενο» και ότι μόνο τα «έργα τέχνης που γίνονται αισθητά ως τρόπος συμπεριφοράς έχουν λόγο ύπαρξης» θα προσεγγίσουμε αυτήν την παράστα­ση, η οποία φαίνεται ότι ανταποκρίνεται και στα δύο παραπάνω προτάγματα. Πρόκειται για ένα ρηξικέλευθο παραστασιακό γεγονός το οποίο δεν περιλαμ­βάνει γραπτό ή προφορικό λόγο αλλά βασίζεται αποκλειστικά σε «σκηνικές εικόνες», οι οποίες εμφανίζουν πολύ συγκεκριμένες και «εικονοκλαστικές» συμπεριφορές. Τα σκηνικά σημεία της παράστασης παραπέμπουν ευθέως στις έννοιες -βλέμμα, εμείς-αντικείμενο, εμείς-υποκείμενο, ελευθερία εν καταστάσει, είναι-πράττειν- της υπαρξιστικής φιλοσοφίας του Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Η παρού­σα εισήγηση αποπειράται να αναδείξει την αισθητική φόρμα με την οποία οι έννοιες αυτές μεταγράφονται σε σκηνική σημείωση στην προαναφερθείσα παράσταση.
80. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Κοσμάς Σκαβάντζος Τί είναι η ζωγραφική: Αναζητώντας έναν ορισμό και ένα νόημα της εικόνας στην εποχή της ψηφιακής τέχνης και της αφαίρεσης
abstract | view |  rights & permissions
Στην παρούσα ανακοίνωση αναζητούμε έναν ορισμό για τη ζω­γραφική. Τί είναι ζωγραφική; Μήπως είναι η τέχνη, η επιστήμη, η τεχνολογία, η οπτική σκέψη, η αλχημεία ή ένα θείο δώρο; Το θέμα του ορισμού της τίθεται εκ νέου μετά τον συγκλονιστικό 20ο αι. όπου η ζωγραφική επαναπροσδιορίζεται από το κίνημα της αφηρημένης τέχνης και πολλούς και διάφορους πειραματι­σμούς. Στην ανακοίνωση αυτή επιχειρείται μια κριτική ανασκόπηση ενός ορι­σμού που δίδεται από τον Dominic McIver Lopez. Θεωρούμε ότι αυτός ο ορι­σμός είναι ανεπαρκής παρά τις θετικές πτυχές του, επειδή: α) δεν προσδιορίζει ποιά είναι η συμβολική γλώσσα με τα σημάδια που άφησε ο καλλιτέχνης στον οποίο ανήκουν και β) αγνοεί την πρόθεση του καλλιτέχνη, δηλαδή το στοιχείο που παράγει ένα έργο τέχνης. Στη συνέχεια συνθέτουμε έναν ορισμό βάσει των στοιχείων που λείπουν. Λαμβάνοντας παραδείγματα από τη ζωγραφική δράσης και τον αφηρημένο εξπρεσιονισμού, θα προσδιορίσουμε κυρίως τί λείπει από τη ζωγραφική του 20ου αι. Τέλος εκφράζουμε την ανησυχία μας για το μέλλον της ζωγραφικής. Ποιά είναι η τρέχουσα έννοια της τέχνης της «ποίησης» (το ποιείν) χειροποίητων εικόνων σε μια οπτικώς κορεσμένη εποχή, όπου οι εικόνες παράγονται μηχανικά και αναπαράγονται σε εκατομμύρια/σε μεγάλη πληθώρα; Υπάρχει κάτι που μας προσφέρει η ζωγραφική, το οποίο άλλες εικαστικές τέ­χνες δεν είναι σε θέση να δώσουν; Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ζωγρα­φική είναι μια τέχνη που αφορά τον άνθρωπο (ανθρωπιστική και φιλελευθέρη), η οποία διαμορφώνει σε μια συγκεκριμένη συμβολική γλώσσα τους μεγάλους μύθους - δηλαδή τις μεταφυσικές συντεταγμένες - που δίδουν ενέργεια, δύναμη και νόημα στη ζωή μας. Επίσης η ζωγραφική ως οπτική έκφραση της σκέψης γίνεται τρόπος ζωής, πράγμα το οποίο είναι το ίδιο με τη φιλοσοφία!